یازماغیندا اولدوغوم ائکوأله‌شتیری مقاله‌مدن بؤلوم‌لر (باشلانیشی)
ائکوأله‌شتیری[1] قاورامی ایلک اولاراق ویلیام روکرئت[2] آدلی أله‌شتیرمن وَریندن 1978ده أدبی تنقید ساحه‌سینه «أدبیات و دوغابیلیم: ائکوأله‌شتیری‌ده بیر دئنه‌مه»[3] آدلی مقاله ایله گیردی. آنجاق بو قاورام آمئریکادا 1980لارین سونو و بریتانیادا ایسه 1990 اون‌ایللرین باشلانغیجیندا أدبی تنقید قوللاریندا یئر توتماغا باشلادی.[4] یاشیل مطالعه‌لر[5] عنوانی ایله ده تانینان بو قولون، آمئریکادا چئریل گلاتفئلتی[6] و هارولد فروم[7]ون روکرئت‌له بیرچوخ ائکوأله‌شتیرمنین یازیلارینی توپلادیغی «ائکوأله‌شتیری: یازینسال دوغابیلیم‌ده دؤنگه‌لر»[8] آدلی کیتاب، یایغینلاشماسینا یاردیم ائتدی. گلاتفئلتی کیتابین گیریش بؤلومونده ائکوأله‌شتیرینی، «أدبیات و فیزیکسل چئوره آراسینداکی ایلیشکی‌لری اینجه‌له‌مه» اولاراق تانیتدیریر.[9] آنجاق 1990 ایل‌لریندن ائکوأله‌شتیری، أدبی تنقیدین بیلیم‌سل قوللاریندان بیری اولاراق بیلیم‌یوردلاریندا آیاق توتماغا باشلامیش اولسا دا، هله اوقدر تانینمیش یاخینلاشما طرزی اولان، یوخسا ییغجام و چرچیوه‌لی قورام اولاراق دئییل‌دیر.
دوغا و حیاتین یابانجی گوجلرینه توخونان یازار/یازیلار ائکوأله‌شتیری‌نین أدبی قونوموندا رول اوینایان اولموشلار. اؤرنک اولاراق، رالف والدو ائمئرسون[10]ون 1836دا، اؤز آدی چکیلمه‌دن، یاییلدیغی Nature (دوغا) آدلی کیتابچاسیندا اونا بوراخدیغی دوغا ائتکیسیندن آچیقجا یازمیشدیر.[11] آنجاق ائکوأله‌شتیری آمئریکادا چوخلو دئنه‌ی‌اوستوچولوک[12] فلسفه‌سینه دایالی اولسا دا بریتانیادا 1790 ایللرینین رومانتیزم فلسفه‌سینه کؤکله‌نن یازارلارین یازیلارینا دایانیر. [13] آمئریکادا یازیلان ائکوأله‌شتیری‌دن چوخلو دوغانی «اویماق» قوخوسو آلینسا، بریتانیادا داها چوخ چئوره‌یه وئریلدییی آجی ضرردن «اویارماق» وار[14]؛ اؤرنک اولاراق The Song of the Earth (تورپاق تیرینگه‌سی) آدلی کیتابدا، جاناتان بئیت[15]، یاییلماچیلیق[16] مئشه‌لر و دوغانی بوتونلوک‌له تخریب ائتمک‌ده‌دیر، دئییر.[17]
[1] Ecocriticism
[2] William Rueckert
[3] Literature and Ecology: An Experiment in Ecocriticism
[4] Barry, Peter (2009). Beginning theory: An introduction to Literary and Cultural Theory, Third Edition, Manchester University Press. P284
آنجاق Karl Kroeber، آمئریکالی بؤیوک ائکوأله‌شتیرمن، ایلک کز اولاراق «دوغابیلیم» دئییمینی ائکوأله‌شتیری ایله ایلگیلی قونودا 1974ده «گراسمئرده (Grasmere) بیر ائو: دوغابیلیم قوتساللیق» آدلی مقاله‌سینده ایشله‌تدییینی دئییر.
[5] Green Studies
[6] Cheryll Glotfelty
[7] Harold Fromm
[8] The Ecocriticism Reader:Landmarks in Literary Ecology
[9] Oppermann, Serpil (2006). Doğa Yazınında Beden Politikası, İstanbul Üniversitesi, Edebiyat Fakültesi.
[10] Ralph Waldo Emerson
[11] Barry, Peter (2009). Beginning theory: An introduction to Literary and Cultural Theory, Third Edition, Manchester University Press. P284
[12] Deneyüstücülük (Transcendentalism/Transandantalizm)
[13] ibid.
[14] ibid.
[15] Jonathan Bate
[16] Yayılmacılık (Imperialism/Emperyalizm/İmperializm)
[17] ibid.
- ۹۵/۰۹/۰۴