جان آپدایک‌ین یاپیسال اینجه‌لمه یازماق اوچون آلتی قورالی:

 

آمئریکالی رومان و اؤیکو یازاری، شاعیر، اینجه‌صنعت و ادبیات اله‌شتیرمه‌نی، جان آپدایک، کیتابلارا یازدیغی ریویو ایله گؤزل میراث گئریده بوراخدی. اینجه‌لمه‌لرینی داها چوخ نیویورکئر درگی‌سینده یازان، جان آپدایک بوتون ریویولارینی ایکی کیتابدا (ساحیله ساریلماق 1983 و گرکلی مولاحیظه‌لر 2007) گتیرمیش. جان آپدایک‌ین یاپیسال اینجه‌لمه یازماق اوچون آلتی قورالی بونلاردیر:

1- یازارین نه ایش گؤرمک آرزوسوندا اولدوغونو آنلاماغا چالیشین و دئنه‌مه‌دیی شئیی باشارمادیغی ایچین اونو سوچلامایین.

2- کیتابین متنیندن ـ ان آزی بیر اوزون پارچا ـ گتیرین، بئله‌جه اینجه‌لمه‌نین اوخوجوسو اؤز ایزله‌مینی اولوشدورابیلر و اؤز ذوقونو آلابیلر.

3- کیتابین آچیقلاماسینی، کسیک قیریق آلینتیلار یئرینه کیتابدان اوزون بیر ایفاده گتیرمک‌له اونایلایین.

4- قونو اؤزه‌تینده ساکین اولون و سونونو وئرمه‌یین.

5- کیتابین باشاریسیز اولدوغونا قرار وئرسه‌نیز ده، او کیتابدان یوخسا یازارین باشقا کیتابلاریندان باشاریلی بیر میثال گتیرین. کیتابین باشاریسیزلیغینی آنلاماغا چالیشین. باشاریسیزلیق سیزین دئییل ده یازارین طرفیندن اولدوغونا آرخایین‌سینیز می؟

بو بئش سوموت قورالا باشقا سرسری بیر قورال داها اکله‌مک ایستَرسم:

6- سئومه‌دییینیز و یا دوستلوقدان دولایی خوشلاندیغینیز بیر کیتابین اینجه‌لمه‌یینی قبول ائتمه‌یین. اؤزونوزو هر هانکی بیر گله‌نه‌یین گؤزه‌تچیسی، هر هانکی بیر پارتی استانداردینین اویغولاییجیسی، ایدئولوژیک بیر دارتیشمانین ساواشچیسی، هر هانکی بیر ایصلاح مأمورو اولاراق خیال ائتمه‌یین. هئچ بیر زامان یازاری باشقا اونلو یازارلار یئرینه قویمایین. یازاری باشقا اله‌شتیرمنلر و اینجه‌لمه یازانلارین آراسیندا اولان ساواشدا بیر پییادا سرباز یئرینه قویمایین. یازارین اعتباری دئییل کیتابی اینجه‌له‌یین. سوچلاماق و یاساقلاماقدانسا اؤیمک و پایلاشماق داها یاخشی‌دیر. اینجه‌لمه یازان ایله اوخوجولارین آراسینداکی علاقه، بیر کیتابین اوخوماغیندا بعضی اولاسی لذتین وارساییمینا دایانیر؛ و بوتون آیریمچیلیقلاریمیز بو آماجا دوغرو اَییلمه‌لی‌دیر.

داغیتماغا دوغرو

«داغیتماغا دوغرو» 17 مقاله و ایکی اؤیکودن اولوشان بیر کیتاب‌دیر. بو ایکی اؤیکو کیتابین سونوندا، اک‌لر بؤلومونده، یازارلاری ایذنی ایله باشقا هئچ بیر یئرده چاپ اولمادیقلاری اوچون گلیب. اؤیکولرین بیری مرحوم محمد ملک‌نژاد و اوبیری ایسه حمید قرایی‌دن‌دیر.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

کیتابی ایچَرن 17 مقاله ایسه بعضن بیر کیتابین بوتونلویونه، بعضن ده یالنیز بیر حیکایه‌نین چؤزومو و قورولوشونا حصر اولونان مقاله‌لردیر. باشقا اوچ مقاله ایسه ادبی تنقیدین نه‌لییینه و گؤره‌وینه توخوناراق چوخ‌سسلی رومانین ایزینی آختاماقدادیر. «چوخ‌سسلیلیک؛ رومان؛ بیز» باشلیقلی مقاله بیزیم توپلوم‌دا بئله بیر رومانین دورومونا عایید سؤزلر اؤتورور؛ مقاله‌نین باشلانیشیندا اوخویورسونوز:

رومان باشقا دونیالاری قاورایان، باشقاسینی آنلایان، باشقاسینا مئیدان وئرن و باشقاسینی تانیماقلا اؤزونو تانیماغا چالیشان آلاندا دوغولابیلر. رومان سس‌لر ایچینده سس دئییل، سس‌لرین بیر دوزئیده اولدوغودور. سؤز آتماغا اولوشمور، سؤزلرین بیر یئره برابرجه ییغیلماغی‌دیر. سس‌لرین ائشیدیلمه‌سی‌دیر. بؤیوک روایت‌لرین آنلاتیسی دئییل، خیردا سس‌لرین بؤیوک قورولتایی‌دیر رومان. گوزگودور. سنی و باشقاسینی گؤسترن گوزگو. اولوشماق و گؤسترمک‌دیر رومان. گئج دوغولسا دا، اینجه‌صنعتین اَن گؤزل قولودور رومان. اینجه‌صنعت، گؤزللیک، و اَیله‌نجه‌یه گؤره یارانیر. وارلیغی وارلیق کیمی گؤسترمه‌یه چالیشیر رومان. گرچک‌لرله دولو یالان دونیادیر و یالانلاردان داشان گرچک‌دیر. دونیادیر رومان. هر کسین گؤروب، دئنه‌ییب یاشایابیلدییی دونیا. و ساده‌جه بیر آنلاتی‌دیر رومان، شیرین بیر آنلاتی. آجیلاری شیرینجه دادیزدیران‌دیر رومان.

کیتاب حکیم نظامی گنجه‌ای یاییم ائوی طرفیندن یاییملانمیشدیر.

باجیلار ـ جمیز جویس (دوبلینلیلر حیکایه توپلوسوندان)

دوبلینلی‌لر جیمز جویسون اون‌بئش اؤیکوسونو ایچَرن و ایلک باسیمی 1914ده یاییملانان حیکایه کیتابی‌دیر. اؤیکولرده، 20جی یوز ایلین ایلک ایللرینده دوبلین و چئوره‌سینده یاشایان اورتاصینیف ایرلندلی‌لرین یاشانتیسی آنلاتیلیر.

1905ده جویس کیتابین ایلک کوپیاسینی بیر یایمچی‌یا گؤندردی، آنجاق کیتاب 1914ده یاییملاندی. بو ایللرین آراسیندا یازار کیتابین 18 کوپیاسینی 15 فرقلی یایین ائوینه گؤندردی. 1905ده بیر یاییمچی کیتابی باسماغی قبول ائتمیشدی، آنجاق Two Gallants [ایکی چاپقین (خانیم‌باز)] باشلیقلی اؤیکونون باسماغینی رد ائتدی. یاییمچی بو اؤیکودن باشقا، کیتابداکی بعضی بؤلوم‌لرین چیخارماسی ایچین جویسا باسقی ائتمه‌یه باشلادی. بو دوروما قارشی دوران جویس یئنه ده بعضی دییشیکلیکلری قبول ائتدی آنجاق یاییمچی بونا رغمن کیتابی باسماقدان وازکئچدی. یازار بونون اوزرینه کیتابینی باشقا یاییمچیلارا دا گؤندرمه‌یه باشلادی. (قایناق)

اوخویاجاغینیز باجیلار حیکایه‌سی دوبلینلی‌لر حیکایه توپلوسونون بیرینجی اؤیکوسو اولاراق، بیر کئشیشین اؤلدوکدن سونرا اونا و عاییله‌سینه یاخین اولان گنج بیر اوغلان کئشیشین اؤلومو ایله یوزئیسل ایلگیله‌نیر.

یوخلوغون وارلیغی

یوخلوغون وارلیغی:

رولان بارت قوراملاشدیردیغی آنلاتی‌بیلم چرچیوه‌سینده «قیرمیزیم» و «سوموکلری قالمیشدی» حیکایه توپلوسونون اینجه‌له‌مه‌سی ایله، آنلاتی اوزره اؤزوتله‌دیی آنلام‌سال بیرئیلرین تانیتیمی

 

اؤزت

غفور امامی زاده خیاوی ایکینجی کیتابینی «سوموکلری قالمیشدی» باشلیغی ایله اوخوجو کوتله‌سینه سونموش؛ ایکی ایل اؤنجه ایسه، 1396دا، «قیرمیزیم» آدلی اؤیکو توپلوسونو یاییملامیشدی. بورادا آماجیم یازارین اؤیکولرینه تنقید گؤزو ایله باخاراق، فرانسیز گؤسترگه‌بیلیمچی و الشتیرمن، رولان بارت یؤنته‌می ایله آنلاتی بیلیم چرچیوه‌سینده اؤیکولرین یاپیسینی بلیرتیب، دولاییسی ایله بارت‌ین اؤنه سوردویو قیسا تانیتیملا اؤنوموزده اولان متنین «اوخورجا» یوخسا «یازارجا» اولدوغونو دارتیشاجام. آنجاق ایلک اؤنجه رولان بارت‌ین 1970ده یاییملادیغی اس/زد باشلیقلی کیتابیندا آنلاتی اوزرینده قوراملاشدیردیغی سونوجا اشاره ائدیب؛ ساووندوغو هر آنلاتینین توم قارماشیقلیقلارینا باخمایاراق بوتونلوکله بئش دوزگویله اؤرتوشدوردویونو آچیقلایاراق، همن دوزگولر اوزره قیسا تانیتیم وئره‌جه‌یم. تانیتیملارلا برابر آدینی چکدیییم آنلامسال بیرئیلرین قاوراییشی قولای اولسون دئیه سون ایللرده یاییملانمیش اؤیکو یوخسا رومانلاردان اؤرنکلر گیتره‌جه‌یم. ایره‌لیده ایسه غفور امامی زاده خیاوی‌نین هر ایکی اثرینین بیرر اؤیکولرینی قیسا اؤزتلری‌یله اله آلدیغیم یؤنتم دوغرولتوسوندا آچیقلایاراق، یازارین حیکایه‌لرینده یارارلاندیغی دوزگولری و ده یارارلانمادیقلارینی گؤستره‌جه‌یم.

مقاله‌نین سونوندا، اله آلدیغیم کیتابلارین اؤیکولرینین باشقا اؤزللیکلرینه قیساجا توخوناراق «جیلخ آنلاتی» قاورامینی ساوونوب، یازارین ایسه آنلاتیسیندا بو دوغرولتودا آددیملادیغینی وورغولایاجاغام.

آچار سؤزلر: رولان بارت، آنلامسال بیرئی، اوخورجا متن، یازارجا متن، قیرمیزیم، سوموکلری قالمیشدی

مقاله‌نین پی‌دی‌اف فورمونو بوردان ائندیرین.

خیال یورویوشو ـ یول آیریجیندا یازیلمیش حیکایه‌جیکلر

1395ده یاییلمیش «یول آیریجیندا یازیلمیش حیکایه‌جیکلر» آدلی کیتابیمدان «خیال یورویوشو» عنوان ایله بیر حیکایه‌جیک حورمتلی اوخوجولارا سسلی اولاراق سونولور.

قیرمیزیم

«قیرمیزیم» اؤیکو توپلوسو غفور امامی‌زاده خیاوی‌نین بیرینجی اثریدیر و ایچینده اون‌بیر اؤیکو وار؛ آدینی کیتابا وئرن اؤیکو ایسه 2017ده «اولوسلار آراسی کاشغرلی حیکایه اودولونون بیرینجیسی» اولموش. بو اوغورلا برابر کیتابین یاییلماسی ایلین اؤنملی و گؤزل ادبی اولایلاریندان ساییلسا دا، ادبیات ساحه‌سینده اوخوجو اولاراق و یازی ایله مشغول اولان بیرینین آچیسیندان دئسم، اؤیکولرین بیرربیرر اوخوماغی منه داها دادلی گلدی. هیجان ایچینده، حسرت‌لرله برابر و داها آنلاتابیلمه‌یَجه‌ییم دادلار، طبیعی هر اؤنملی اثری اوخورکن تجربه ائدیلن آنلار کئچیردیم. بو اوزدن سایین یازارین ایلک اثرینی صمیمی قارشیلایاراق تبریکله‌ییر و یازماقدا دواملی اولماغینی آرزولاییرام.

قلمه‌قوزان 6

گئجه یاریدان کئچیردی. قارانلیق قاتیلاشمیشدی. آی ایتیب باتمیش، اولدوزلاردان خبر اَتر یوخ ایدی. اولدوزلو گئجه ایدی بلکه ده، بولوتلار قالین قالین شهری اؤرتموشدو. آپاریردی گئجه‌نی داها دا قاتیلاشدیرسین. یاغیش چیرپمیشدی، شهر قارانلیغین قوینوندا اؤزونه قیسیلمیشدی. اوزون سؤزون قیساسی گئجه ناغیل گئجه‌سی ایدی.. سانمایین بو سؤزلر قله‌مه‌قوزانین سؤزلری اولسون؛ بوردا آنلاتینی اَلیندن آلیب سیزلرین باشینی قاتیب قارانلیغین قاتیلاشماغیندان سؤیله‌ین منم! او یانیندا دونیادان آیریلیب اوتوردوغو آداملا سؤزله‌شیب ناغیل سؤیلَرکن، آنلاتینی آپاران منم. قاباغینیزدا اولان یازینین یازیچیسی! ناغیلی چورودَردی اونون دیلیندن یازسایدیم.

(قلمه‌قوزان/ص29)

سانسور اولموش..

یئنیجه چیخمیش «اولدوزلاردان بیری قایمیشدی» کیتابیمدان «دسمال اوسته سر منی» آدیندا اؤیکو اوقدر باش گؤتوندن وردولار کی داستانا اوخشامادی.. نه ایسه کیتابدا گلدی.. اوخوجولاردان عؤذور دیله‌ییرم.

نه ایسه بوردا اؤیکونون بوتونو خیدمتیزده (بوردان ایسه PDF فرمتینده ائندیره بیلرسیز)!

من..

دسمال اوسته سر منی

گؤزلریم قیزیشیردی آغاجلارین سیرایلا گلیب کئچمه‌سینی سئزه‌رکن. اوزاق داغلارین باشی دا قوشولموش بیربیرینه گئدیردی. سیخیلدیم صندلی‌یه. یانیمداکینین باشی سویروشوب چینیمه دوشدو. توکلرینین قوخوسو خوش گلیردی بیله‌مه. یاستیغی باسیب توکلرینه سوخوردوم بورنومو. دنیز بوزارمیشدی بیز گلندن بری. قاپ قارا ایدی اورتالاری. دارتینیر گئری چکیلیردی. اورالارا باخیر چیپس خیمیرتده‌ییردیک. یئل اسیردی. اوشویوردوک. قول قولا قاییدیب یاتیردیق. دنیزین بده‌نیمیزه سالدیغی اوشوتمه‌دن‌می، یئلین جانیمیزا آتدیغی تیتره‌تمه‌دن‌می، بیربیریمیزی تک تنها اؤز اؤزوموز ایچین گؤردویوموزدن‌می نه‌دن آنجاق آلاهی ترپنه‌جه‌ییمیز قالمیردی و قوجاقلاشیب آزقالا گیریردیک بیربیریمیزه. بئلینی منه چئویریر اویور اویور دورور، هردن داها سیخ سینه‌مه باسیردی کوره‌یینی. دوداغیم قاچدی. گؤزومو یوموب یولا، هاوادا یاییلان دنیزین قوخوسونا، بورولا بورولا اوزانان آسفالتا دوشونور، مئهله‌نیردیم. یوخو باسیردی بیله‌می. اوتوبوس نننی ایمیش کیمی قوجاغینا آلمیش گئدیردی بیزی. هاوادا بولوت وار ایدی.

گؤی اوزو گؤم گؤی؛ بیرر بیرر آغاریردی اولدوزلار. اوزاقلاردا قبیر واردی. یول قیراغیندان آخیب گئدن چای ازلدن اؤیرنمیش هاواسینی چالیردی. دره‌دن آشیب قبیرداشلاری گؤردوم. بیربیرینه سیخیلیب یاتان اؤلولر. دیک دیک یاناشی دایانان باش‌داشی‌لار. اَییلیب سینیخان باش‌داشی‌لار. پیچیلتی وار ایدی هاوادا. قبیرلر اسکی قبیردی. بورالاردا تپه‌گؤز وار. بورالاردا دئو وار. بورالاردا آدام اوتان جاناوار وار. بورالاردا پیچیلتی وار. بورالاردا... های دوشدو. گؤی‌ده بولوت‌لار چاخناشدی. اوزاقدان قایا سسله‌ندی. ایلدیریم شاخدی. گؤی جیریلدی. یاغیش باسدی هریانی. یئره دوشن یاغیش دنه‌لری بیر ده آتیلیب گؤیه قالخماق ایسته‌ییردی. چارپازدان ووروردو. چای ساهمان اولوردو آشیب داشا. ازواق‌دا اولان قبیرلردن بیر گؤز بویلادی منی. توک‌لریم دیک دوردو. بوغازیم توتولدو. اَلیمی قالدیریردیم قولوم گلمه‌دی. دؤنوب قایایا ساری دیرماشدی. یوخ اولدو. قیشقیردیم، سس چیخمادی. بوغازیم دارا دورموش‌دو. بوغولوردوم. بیلدیم یوخو گؤرورم. دورماق ایسته‌دیم. دورا بیلمیردیم. سسیم چیخمیردی. ال آیاق چالیر گوجه‌نیردیم. بوینومو یاستیغا باغلایان سیجیم بوغوردو بیله‌می. الیمی بوغازیما چکیردیم. چیرپینیردیم...

یاغیش شیشه‌یه چیرپیردی. هاوا قارانلیقلاشمیش چیراقلارین ایشیغینی جیزان یاغیش دنه‌لری چارپازدان تؤکوردو. یولوندا ایدی اوتوبوس. اوزون نفس آلیب یانیمداکینا باخدیم، میشیل میشیل. توکلری آلنینی باسمیش شالی سییریلمیشدی. توکلرینی یانا ووردوم. بارماغیمین دالی یاناغیندا گزیندی. زاریدی. سیخیلیب صندلی‌یه منه دؤندو. اوتوبوسون ایچی قارانلیق ایدی. بورنونا یاخدیم بورنومو. دوداغی گولوش کیمی بیر شئی گؤرسه‌تدی. گؤزلرینین آلتیندا قیریش‌لار اولدو. یاناغی شیشدی. اؤپدوم. باشینی چیینیمه قویوب ایچه‌ری ووران ایشیغا باخدیم. یول جومجولوق اولموش سو آخیردی بیز گئدن وَرین ترسینه. بارماقلارینی سیخیردیم اَلیمده. دینمز سؤیله‌مز قیز بیرآزدان دوروب قویمایاجاقدی دانیشام هئچ. آرا وئرمه‌دن سؤزجوک سؤزجوک دوزه‌جک بیربیرینه، اؤتوره‌جک‌دی نازیک دوداقلاریندان. باخاجام. دوداقلاریندان چیخان سؤزلره گولوب باشیمی ترپه‌ده‌جم بیرآزدان.. پنجره‌دن آخان یاش‌لار قبیرلره گؤتوردو منی. اوردان دوروب باخان گؤزلر. اؤزومو گؤردوم شیشه‌ده. گؤزلریمین ایچینده‌کی قارا ببک ترپه‌ندی. اوزاق‌لار قارانلیق ایدی. یومورو شئی گؤزلریمین آغیندا قورخوتدو بیله‌می. باشیمی صندلی‌یه باسدیم. ایلک اؤپوشون دادی سونراسی اوره‌ک دؤیونتوسو بوغازیما قاچیرتدی قانی. اوره‌ییم آغزیمدان چیخاجاق‌دی. عمی قیزیمی اؤپوب، یالاییب گئری چکیلمیشدیم. اوتاغیمین اورتالیغیندا والای وورموش پنجَره‌یه یاخینلاشمیشدیم. گونش قیزاریردی اوندا .. دوداغیم قاچدی بیر آن. توکلری بوینوما ساریلان قیزی گؤروب بوراخدیم الینی. ایلک اؤپوشوم بونون دوداغیندان قارانلیغا گئدن هاوانین اؤرتوسونده کیتابخانانین زئرزه‌میسینه گئدن پیلله‌لرین اوستونده ایدی. گولوشه گولوشه قیقاجی باخان نگهبانین یانیندان اؤتوب چیخدیق بیلیم یوردوندان. دالیمیزدان یانینداکی آداما نه‌سه دئدی. قیزی یوخسا منی سؤیموشدو بلکه!

قیزی گؤتوروب چالوسا بیر ایکی گون تهرانین چیغیر باغیریندان قاچمیشدیم. نه قیزلار اؤپدوم، دیشله‌دیم، چیمدیک‌له‌دیم ایلک آلدیغیم قورخو ایله هیجان ایچینده قیزاران اؤپوشون دادینی آلا بیلمه‌دیم. عمی‌قیزیما گؤرسه‌تدیییم صیفت اوپوش سونراسینی بیله‌سینه زهریمار ائله‌میش زهله‌سی گئدیردی مندن. چئوره‌سینه بئله هره‌له‌نه بیلمیردیم. او ایسینتینی خاطیرلاییر آز قالا کؤکسومو دلیردی چیرپینان اوره‌ییم. ایکی تئرم چکدی یاخینلاشام بیلیم یوردونون قایناشان قیز دولو هاواسینا. ایلک داددیغیم داماغیمدا قالمیش‌دی. آرا وئرمه‌دن بیرینی ایکیسینی دادیر بوراخیردیم. سونوندا یانیمداکی قیز گیردی آرایا. تورکجه دانیشیر، دده قورقوددان، دیوان لغات الترک دان، ماناس دان دئییردی.. تورک‌جه‌دن دانیشدیق، من تورکم او تورک‌دو بس نییه تورکو دانیشمیریق! منه ماراقلی گلدی. تورپاق لابراتوواریندا گؤرموشدوم بیله‌سینی. منیم نمونه‌م یئتمیش ایکی ساعات‌دان سونرا گؤتورولمه‌لی ایدی. گیردیم لابراتووارا. باشقا کیلاس وار ایدی، من ایشیمده ایکن قیزین گؤزلرینی سئزدیم. توکلری آلنینی باسمیش هردن آت کیمی بوینونو قاهاریب گئری وئریردی اونلاری. معصوم معصوم باخماغیمی گؤردو. گولومسوندو. تورپاغیمی گؤتوروب قویدوم دستگاها.

طرح‌لریمی گؤستررکن بیله‌سینه یاخینلاشماسینی سئزدیم بیله‌مه. بیله‌ییندن توتوب چکدیم کیتابخانانین زئرزه‌مییه گئدن پیلله‌لرینه. قیرجانیردی. ساریلدیق بیربیریمیزه.

چوخ دانیشیردی. قوشولوب اؤیره‌نجی‌لره سئچگی قونوسونو توتور بوراخمیردی. تهران چاخناشیر هایقیرماغا گئدیردی. شولوقلوق اولوردو خیابان‌لار. اؤزونو شولوقلوغا حاضیرلاشدیریردی. قولونا یاشیل باغلاییردی. من گولوردوم. قیزغین قیزغین دانیشیردی. دانیشا دانیشا آز قالا آغلاییردی. گؤتوروب چیخدیم تهراندان. چالوسون خیابانلاری دا کم‌پوش قایناشیردی. گئجه‌لری دنیزه گئدیر گونوزلر یاتیردیق. سئویشیردیک. قولونا باغلادیغی یاشیل باغینی دیلیم‌له اوینادیر گولوشوردوک. هله ده دانیشیردی. او دئموکراسی آدلاندیردیغی داوادان من تورک‌جه‌دن، وورولموشدوم تورک‌جه‌یه، وورولموشدوم دیلیمه. برکه دوشه‌نده، «قیزیل گولم در منی... دسمال اوسته سر منی» اوخویور چیمدیکله‌ییردیم بیله‌سینی.

اوزاق‌لاردا ایلدیریم شاخیردی. بیر یئرلرده گئجه‌نین قوینوندا گیزله‌نن تپه‌گؤزلره دوشونوب یانیمداکی قیزا قیسیلیب سینه‌سینده‌کی قیزیل گولون قوخوسونو آلیر گؤزومو یومورام.

یئنی سس، قوم شَسَون‌لریندن!

  آشاغیدا گلن مقاله، قوم شَسَون لریندن اولان «حمید قرائی» آدلی یازارین اؤیکوسونه یازدیغیم "یاخین اوخوما، بیچیم چؤزومو و بیر پارا نوتلار"دیر. بو اؤیکو یازارین اؤز ایذنی ایله بوردا ایلک کز اولاراق یاییلیر. اوزَرینه یازیلمیش بو نقدین اورژینال فایلینی بوردان اوخویا بیلرسیز؛ بوردان ایسه PDF فایلینی آلا بیلرسیز.

یئنی سس، قوم شَسَون‌لریندن!

یاخین اوخوما، بیچیم چؤزومو و بیر پارا نوتلار

 

چتین یازماق، یازی طرزی‌دیر بو یازاردا. اؤیکولرینی آنلاماق اوچون سؤزجوک‌لری و جومله‌لری ایله بیرر بیرر اوغراشیب، دایانمالی‌سان هره‌سینده. یازیسی مالیخولیالی بیرینین‌دیر سانیرسان ایلک باخیشدا؛ اؤزونه گؤره بیر دونیا، ایچینه‌ـ‌قاپالی، گئرچکلییه مئیدان اوخویان. گؤزل دیلی ایله حمید قارایی، قوم شَسَون‌لری دلی‌لر طایفاسیندان‌دیر. سؤزجوک‌لره سئوگی بسله‌مه‌سیندن‌دیر شَسَون سؤزلویو اوزره چالیشماسی. اینجه ایشارت‌لرله گولمه‌یه مجبور ائدیر ده، سونوندا اوخوجونو باشی‌ـ‌دولو سورغولارلا اؤزـ‌باشینا بوراخیر. سوردویو فیکیری آنلاماق ایسته‌ین بیر کزدن آرتیق اوخومالی‌دیر یازیسینی، آرتیق آلدیغی لذت ده اونودولماز اولور بئله‌لیک‌له. ائستئتیک ذؤوق آلیرسان بو اوخوما چالیشماسیندا. تورکجه‌سی‌نه تورکیه تورکجه‌سینین کؤلگه سالماسی نظره گلسه ده، بو کؤلگه سو اوزونده کؤپوک‌لر کیمی‌دیر؛ شَسَون طایفالاری، اؤزلجه قوم‌ـ‌ساوا شَسَون‌لری ایله اوغراشان بیلَر بو سؤزون هاردان گلمه‌سینی.

حمید قارایی یازدیغی «    ،     ،     ،          ،     ،» آدلی اؤیکونون، ایلک باخیش‌دا آدی شاشیرتماسا دا، متنه کئچدیییمیزده چاش‌ـ‌باش ووراجاییق. بو اوزدن اؤیکونون آد قونوسونا توخونمادان اؤنجه متنینه کئچمک، اونونلا اوغراشماق و یاخین اوخوماق[1]لا گؤز گزدیرمک ایستَردیم؛ یازیمین سونوندا اؤیکونون آدینا بیرداها قاییداجام!

اؤیکونون ایلک و سون پاراگرافینی قیراقدا ساخلاساق، ایکینجی پاراگرافدا یازار بیرینجی شخص آچیسی ایله ایکی اوغلانین «سیاسی» چته قوردوقلاریندان؛ ایندی ایسه قوردوقلاری «قارا قافلان‌لار» چته‌سیندن چیخان اوچونجو کیشینین چیخماغینین آیلار کئچمه‌سیندن سؤز آچیر. اؤیکوده ایکی آنلاتی قوشا گئدیر: 1) یازار و پارتنئری ایله قوردوغو «قارا قافلان‌لار» چته‌سی. 2) ژئله کیمی وارلیق باشیندا ترپه‌نیب، باشینی آغرییا سالان قادین. ایکینجی آنلاتی، اوچ، بئش، دوققوز و اون‌ایکینجی پاراگرافلاری اؤزونه قازانمیش و اوچونجو شخص آچیسی ایله آنلاتیلیر. ایکی یاناشی گئدن آنلاتینین بیربیرینه باغلی اولمامادیغینی دا سانا بیلریک.

ایکینجی آنلاتی‌داکی قادین بئله تانیتدیریلیر «ژله کیمی بیر شئی باشیندا چالخالانیر. باشی‌نین هر ترپنمه‌سی‌یله اویناییر و سایدام وارلیغینی گور بیر سس‌له بیر کره داها اعلان ائدیر.» ساوادسیز بو دول قادینین باشی آغریلی اولدوغوندان، ایچینده «ژله»، «تپه‌گؤز» «اک»، «سایدام» و «جنین» کیمی وارلیغین اولماسینی سانیر؛ آوکالادیغیندا اسرارانگیز بیر حرکت‌له چکیب چیخارتماغینی، دوغوزدورماغینی ایسته‌ییر ده اولمور آنجاق. «بو عصبی جنینین چیخماسی‌یلا بیرلیک‌ده اؤلومون قاپیسینی آچماق‌دان بدنی تیر تیر تیتره‌ییر.» هرنه‌دیر باشینداکی آغرینی اؤز عؤمور شیشه‌سی ده سانیر. ساوادسیز اولدوغو ایسه «یاشیل آچار قیرمیزی قاپادار» جومله‌سینین ازبرله‌مه‌سیندن آلینیر. جئب تلفونون آچماغینا گؤره اوغلو اؤیره‌دمیش اونا. قادین «رحمتلی اری‌نین عکسی»، اوغلونون «شارژداکی جئب تلفونو»، قونشو ائودن گلن آنلایا بیلمه‌دییی فارسجا شعرین سسی و باشینداکی دردله اَل‌ـ‌به‌ـ‌یاخادیر. یالقیز بوراخیلمیش قادینن، ائشیتدییی هر سسه قوشقولودور.. نه‌یی ایسه بکله‌ییر ده گؤزو گولومسه‌ین رحمت‌لی کیشیسینین عکسینده‌دیر سوره‌کلی. جان هاییندایکن قادین، شارژداکی جئب تلفونا باخیر و اونون باطریسینین دولوب بوشالماسینی جانلی بیر وارلیغین نفس چکمه‌یینه اوخشادیر. قادین اؤزو چکدییی سون نفس‌لرینه دوشونور بلکه..

بیرینجی آنلاتی‌یا کئچدیک‌ده اؤیکونون ایلک و سون پاراگرافی و بیر ده اوسته سایدیغیم پاراگرافلاردان باشقا، هامیسی شهَرین حاشیه‌سینده اولان ایکی اوغلانین «قارا قافلان‌لار» چته‌سینی قورما و اونلارین دوشوندوک‌لری قونولاری آنلاتیر. اونلار بو چته‌نین قورماغیندا، آماج‌لارینی بئله آچیقلاییرلار:

«قارا قافلان‌لار» آدینا رغمن چته‌میز تروریست بیر اؤرگوت اولمایاجاق‌دی. هدفیمیز یالنیز توپلومون آلت قاتلارینداکی اینسانلاری حرکته گئچیرمک‌دی؛ دئمک سونرالار بؤیله اولدو. کیچیک تئوری‌لردن بیله دئوریمسل بیر حرکت چیخارماق ایسته‌ییردیک.

بو «حرکته گئچیرمک» و «کیچیک تئوری‌لردن» «دئوریمسل بیر حرکت چیخارماق» هدف‌لرینه چاتابیلمه‌دیک‌لریندن «ادبیاتا» گیریرلر. شهَرین حاشیه‌سینده اولمالارینا ایسه «سیاسی فعالیت‌لر»ینی گیزلت‌مک ایچین کیرالادیقلاری «ماغازا» و یانلارینداکی «گاز کپسولو دولدوران ماغازا» بیر گؤسترگه‌دیر، شهَرین اورتاسیندا یوخسا پوللو محله‌لرده «کارتون ییغما» ماغازاسی اولماز گئنل اولاراق.

سیاسی فعالیت‌لریمیزی اؤرت باس ائتمک ایچین بیر ماغازا کیرایه ائتمیش‌دیک. کارتون ییغیردیق و بؤیله‌جه توپلومون ایچینه گیریردیک. البته بو ماغازا بیزیم چوخ ایش‌لریمیزی اؤرت باس ائتمک ایچین قوللانیلیر. گوناها باتماق – دونیادا بؤیله قوروم‌لارین یانی سیرا دوغال اولان بیر شئی- و ایندی ایسه ادبیاتا دالماق.

هرنه‌دیر کیرالادیقلاری ماغازا یالنیز کارتون ییغما یوخسا سیاسی چالیشمالارا گؤره دئییل‌دیر. بو گئدیش‌ده بونلارین «چته»لرینه «یاشیل گؤزلو» و داها سونرا «گؤز ببیی قهوه رنگلی» بیری قاتیلیر. «یاشیل گؤزلو» ایله گئجه‌لر کیتاب اوخویور و اونلارا باخیشلاری ایله سؤزلردن هئچ نه آنلامادیغینی بیلدیرنین آنلامادیغیندان سئوینیرلر. «گئجه‌لری کارتون دوکانی/اوفیس‌ده اوتوروب یاشیل گؤزلری‌یله معجزه گؤرموش کیمی کیرپیک چالمادان بیزه باخان بیر یئنی یئتمه ایله سیگارا ایچه‌رک اوخویوردوق و اونون سؤزلریمیزدن بیر شئی آنلامادیغی‌نین سئوینجیندن حرکت اؤنجه‌سی اوخومالاری سوردوروردوک.» دوشوک سویه‌ده بؤیوک دوشونور و بیلیم آداملارینین آدینی چکمک‌دن چکینمیر، یئکه یئکه سؤزلر اورتایا قویورلار..  و بئله‌لیک‌له «اینسان‌لارین آپولوتیک[2] اولمالارینی بیر دایاناغا» دایاسالار دا، چته‌لرینه قاتیلان «اوچونجو شخص»ی ده قاچیردیر، «قورخونچ وارلیق‌لار» ائتکئتی ده آلیرلار اوندان.

اوسته ایشاردیغیم ایکی آنلاتی تمل اولاراق بو آرا بیرینجی (و ایکینجی) آنلاتینین قاتیندا باشقا آنلاتیلار دا سایماق اولار: بیرینجی تمل آنلاتینی سوره‌نین سیاسی پارتنئرینین «اکیز خالالاری»نین قوردوقلاری «درنک» و اونلارین توتوقلانماسی. «محله‌ده‌کی هر شئیه بورون اوزادان‌لار» و س.

اؤیکوده ایشتیراک ائدن بو خیردا آنلاتیلارین اَن ماراقلیسی ائله «محله‌ده‌کی هر شئیه بورون اوزادان‌لار»ین آنلاتیسی‌دیر.

طبیعی‌کی بیرنئچه قادین ایکی گنچ اوغلان‌لا «نه ایش‌لری وار؟» سوراردی‌لار محله‌ده‌کی هر شئیه بورون اوزادان‌لار. ائولی قادین ال‌لرینی اؤلچه اؤلچه قونوشوردو. باروتلاندیغی زامان البته کی قافلان‌لاری قورخودوردو. سؤزلری هئچ بیر فلسفی دایاناغا دایانمیردی آنجاق دراماتیک زنگین‌لییی بیزی او زامان شاشیرماغا و بو گون‌لرده دیز چؤکمه‌یه مجبور قیلمیش‌دی. صحنه‌نین هیس توتموش دووارلاری بیله قادینین درد ایله محنت‌دن قایناقلانان گوجه صاحیب اولدوغونا اعتراف ائدیردی. سسی تیتره‌دییی زامان دووارداکی همزادلاریمیز یئر ده‌ییشه‌ن کیمی اولوردولار. باشیندا آخان لئچه‌یینی دوزه‌لتمک ایچین آچدیغیندا زئیتین رنگی ساچی و سوت رنگی بوینوندان یاری قارانلیق اوتاغیمیزا جنت ایشیق‌لاری ساچدیریردی. دوروشو ساغلام، سؤزجوک‌لرینده دورغونلوق یوخ‌دو. گؤزلری یاشلانینجا تام بیر مهارت‌له باشقا بیر سس چیخاردیغینی حیس ائده‌ردین. آرامیزا سوکوت چؤکسه‌یدی گودونو بکله‌دیییمیزی ساناردین.

باشقاسینین ایشینه باشینی سوخان آداملارین محله‌سینده، ایکی گنج اوغلانلا بیر نئچه «خالا» خانیمین اؤزو ده کارتون ییغان توکانیندا توپلاشمانین دوزدن ده «نه ایش‌لری وار» گؤره‌سن؟ بونا بیزیم ایشیمیز یوخ! آنجاق «ائولی قادین»ینین بو خیردا آنلاتی‌دا گؤزل گؤرونتوسو وار: بو ائولی قادین «ال‌لرینی اؤلچه اؤلچه» دانیشیر. بو دانیشماقدا ایسه اؤفکه‌له‌ندییی زامان «دئوریمسل حرکت‌لر» آردیندا اولان «قافلانلاری» قورخودور. قادین سؤزلرینی «فلسفی دایاناغا» دئییل «دراماتیک زنگینلی»یه دایاییر و «سیاسی حرکت‌لر» ایسته‌ین دسته‌نی «دیز چؤکمه‌یه مجبور» ائدیر ایستَرـ‌ایسته‌مز! آنجاق بو قادین ارکک اگه‌من توپلومدا اؤزونه قادینلیق عنوانی ایله گوج قازانماییب؛ قادین «درد» و «محنت» سایه‌سینده سؤزو کئچرلی اولور. بئله بیر توپلومدا دردلی قادینین سسی سؤزو ارکک‌سی اولاسی قدر کئچرلی اولموش، اوقدر کی «سسی تیتره‌دییی زامان» توپلانتی‌دا اولان، کیشی‌لی‌ـ‌آروادلی، قورخو ایچینده اؤزلرینه دئییل ده دووارداکی کؤلگه‌لرینه باخیرلار! آخی قادینین سسی توتارلی، کسین، سرت و قورخودوجودور! نه ایسه بو «درد» و «محنت» چکمیش آدامین لئچک دوزه‌لتمه‌سی، باشیندان آچیلدیغیندا گؤرونن «زئیتین رنگی ساچی» و «سوت رنگی بوینو» دونیانین بوتون دردی‌ـ‌غمینی یوخ ائدیر، سانکی «جنت ایشیق‌لاری» ساچیر بو رنگ، بو ساچ، بو بویون‌دان..

«خالالار درنه‌یی» اویه‌لرینین توتوقلانمالاری دا اؤز یئرینده ایلگینج‌دیر. «اکیز خالالار» ایسه «بیرنئچه اؤیرنجی» و «اورتا ائییتیم‌لی گنچ و اری‌یله چکیشمک‌ده اولان باشقا بیر قادین‌لا درنک قورموش»، و «ارکک قارشیتی حرکت‌لر» یاپیرلار. آنجاق آنلاتیچینین نظریجه بونلار دا «جینسیت آییرتچیلیغینا» اینانان توپلوم‌دا، همن ایشی گؤرورلر؛ یانی اؤزلری ده «جینسیت آییرتچیلاری»دیرلار. نه ایسه بونلارین بئله آییرتچیلیغا قاپانمالاری دا آنلاتیچینین «زورونلو ایش بؤلوشدورمه[3]‌» تئوریسی اساسیندا، ارکک اگه‌من توپلومدان آیری دوشدوک‌لری و «یالنیزلاشدیرمیش» اولمالارینا گؤره‌دیر. «خالالار»ین درنه‌یی ده اؤز ایشلرینین اؤرت باس ائتمه‌سینه «اویونجاق ماغازا»سی کیرالاییبلار؛ ایندی ایسه بونلارین ماغازالارینا «هدفی باش باشا قویماق یوخسا قارا قورخو گلمک بیلینمه‌یه‌ن، «ممه‌لرینیزین قدرینی بیلین» جومله‌سینده بیر یازی اویونجاق ماغازالارینا گلیر». «جینسیت آییرتچیلار» توپلوموندا بئله بیر جومله‌نی پولیسه گؤسترمک اولارمی؟!

اؤیکو خیردا ایپ‌اوجولارلا سؤزونو آتیب کئچیر؛ قالیر اوخوجونون بونلاری توتوب هارالارا وارماغینا! بو ایپ‌اوجولاردان سیرالاماق دا اولار: ـ ادبیات و خاطیرلاماق. ـ مودئرن اینسانین و زامان. ـ چیی آدام‌لارین تئوری‌ده الی بوللولوغو. و س. یازارین باشاریلی اؤیکوسونده یاشادیغی توپلومون تنقید ائتمه‌سی ده گؤز اؤنونده‌دیر: دایاز دوشونجه‌یه دایانان اینسانین چالیشدیغیندا تئز تئز قول دَییشمه‌سی، توپلومون ارکک اگه‌من یاپیسی، ائمیل دورکیم‌دن توپلوما اویغون ان ال‌ـ‌وئریشلی «homo duplex»[4] گؤرونومو، مرکزین قورخونجلوغو اونون مخالیف‌لرینه ده اوخوماسی، «قدرتین اوره‌تدییی کلیمه‌لری قوللانما».. و س. اؤیکوده قادین‌لا ارکک توپلومون یاپیسینا رغمن یاناشی رول اویناییر. دئمک اولار بوتونلوک‌ده قادینلارین رول‌لاری داها گؤزه‌ـ‌گلیم‌لی‌دیر.. بونو «قارا قافلان‌لار» پوستئرین یاتیملی توصیفینده بیله گؤروروک.

اؤیکونون بوتونلویو اولدوقجا گؤزل و یئرلی یئرینده‌دیرسه، آنجاق اوخورکن نئچه سورغو ایله قارشی قارشی‌یا دوروروق: 1) ایکی تمل آنلاتینین بیربیرینه قاریشیب یاناشی گلمه‌لری نه‌یی گؤستریر و نه‌دن‌دیر؟ بو ایکی آنلاتینین بیربیرینه باغلیلیغی وارمی هئچ؟! 2) جئب تلفونون تئمی؟ اورتادا گلن اس.ام.اس‌لر؟!  3) زامان تئمی و تئکنولوژینین ایشله‌وی یاشام‌دا؟ آرادا 10:53 و 11:02 ساعاتلاری نه‌یی گؤسترمک‌ده؟ 4) اون‌اوچونجو پاراگراف‌دا «قاییر، قاییر، قاییر.» جومله‌سی نه‌یه ایشاریر؟ نه‌دیر بو اوچ (ائش، عینی حالدا فرقلی) سؤزجویون آماجی؟ (ایلک «بیلمیر.» جومله‌سی؟!) 5) اؤیکو آراسیندا ایتالییانجا جومله نه قاییریر؟ و داها باشقا سورغوـ‌سواللار کی اوجونو توتسان بیله باشینا وارماغین هئچ ده بللی دئییل.

بعضن اؤیکوده گلدییی و اوسته سیرالادیغیم بیرـ‌پارا سورغولارا، اونون متنینی آراماقلا، یانیتلاماق دا اولار؛ آنجاق جاواب‌سیز قالان و اوخوجونون دونیاسی ایله متنین دونیاسینا (و البته بعضیسی یالنیز مؤلفین دونیاسینا[5]) باغلی اولان  سورغولار دا وار.. و متنین ائستئتیک لذت وئریجی یؤنو ایسه ائله بودور. باشقالاری اویون قوراللاری‌دیر اؤیکوده و اؤیکو چرچیوه‌سینده یئرله‌شن گؤزللیک‌لردیر.. متن اوخوجونو چلیشکی‌یه چکمیرسه، دایاز ذؤوق‌لر یارادسا بیله، یوخ اولماغا مجبور اولاجاق. باخمایاراق مودئرن اینجه‌صنعتین بیر اوجو مود، اوبیری اوجو ایسه ابَدی و قالارغی دایاناقلارا دایانماغینی سؤیله‌میش‌لر[6] و پوست‌مودئرن اینجه‌صنعت ایسه بوتونلوک‌له اویونا قاپانمیش صنعت‌دیرسه؛ چلیشکی یاراتماق، اوخوجونو سورو ایشاره‌ت‌لری ایله باش‌ـ‌باشا قویماق، اوخوماق سوره‌جینده اوخوجونو (آلیملایانی) راحاتسیز ائتمک.. بیر اثرین باشاری و اوغور قازانما شرطلریندن‌دیر. بو اوزدن حمید قارایی‌نین بو اؤیکوسو دونیا سوییه‌سینده اؤزونه یئر قازانان اثرلردن اولماغا یاخینلاشمیش‌دیر.

باشدا سؤز وئردیییم، اؤیکونون ایلک و سون پاراگراف ایله آدینا توخونمادان؛ بیر اؤیکوچونون و گئنل اولاراق یازارین یاشادیغی (و باشقا) توپلوم‌دا خیریم‌ـ‌خیردا و گؤزه گلمه‌ین هرنه‌یه گؤزـ‌قولاق اولماسی، هر شئیه و هر اولایا اطرافلی یاناشماسی ایله بیرگه، باشقا بیلیم‌لر و تئکنولوژی‌لردن آچی آلماغی، او بیلیم یوخسا تئکنولوژینین قونویا نئجه یاخینلاشماغینا، اولدوقجا دیققت یئتیرمه‌لی‌دیر؛ بونونلا یازیسینین وئریملی و یئنی یاناشما اولدوغونا داها اولوملودور.

اؤیکونون ایلک پاراگرافینی آشاغیداکی کیمی سایا دوزسک، اون‌آلتی جومله‌دن اولوشور:

[1] بیلمیر. [2] ال‌لرینی قالدیرابیلمیردی. اؤز تعبیری‌یله ایچینده‌کی سویوق‌لوق دامارلارینداکی قانی دوندورموشدو سانکی. [3] سؤزجوک‌لرین بیر آن ایچری‌سینده پیرتلاماسینی سئویرم. کئشکه سؤزجوک‌لر بیر آن‌دا موسیقی‌دن چیخان‌بیله‌ن ائش زامان‌لی سس‌لر کیمی چیخسایدی. [4] دؤرد گؤزلو دولوخموش گؤزلری‌یله منه باخیر. [5] هیجان‌دان هسه‌کله‌ییر. [6] تانیمایان، ساغ الینده‌کی قایچی و سول الینده‌کی مئیوه پیچاق‌لارینی گؤرسه بیرینی اؤلدورمه‌یه گئتمه‌سینی ساناردی. [7] بؤیوک قارداشیم سککیز ایل اؤنجه مطبخ پیچاغی‌یلا گئدیب اؤلو قاییتماسی‌ اونو بو گونه دوشورموش. [8] اون‌دان بری الینه گئچه‌ن هر تورلو ایتی نسنه‌نی توپلاییب گیزله‌دیر. [9] قایغیسی من‌دن دئییل اؤزوم‌دن کیچیک قارداشیم‌دان‌دیر. [10] آغ ساچ‌لاری آرخایا تارانمیش، یئنی حامام‌دان چیخمیش قیرمیزی دری‌سیندن تر آخیر. [11] «بو او دئییل»، جومله‌سینی دئویرسن «او بو دئییل». [12] جومله‌لر زامان‌دان گئری قالیر. مع‌الاسف ائش زامانلی‌لیغی بیر یئرده آنلادامیرلار. [13] مع الأسف الشّدید... [14] اینسان‌لاری، قونولاری، یاشادیق‌لاری زامانی پاراگراف‌لارلا آییرمالی‌سان؛ دئمک پاراگراف‌لارین ناموسونو قورومالی‌سان. [15] هله هارالارینی گؤرموش‌سن ایکی دؤنه Enter دویمه‌سینی باسماق‌لا ایللوزیونیستلیک یاپارسان. [16] ارکک‌سی گؤزلریندن گئچه‌بیلسن یوموشاق اوره‌ییندن گئچه‌مه‌زسن.

 

ایلک «بیلمیر.» سؤزجوک‌ـ‌جومله‌سینه توخونماسام هله؛ قالان جومله‌لرین آنلاتی آچیسی بیرـ‌ایکی یئرده دَییشیلیر: ایکینجی جومله، «اوچونجو شخص» آچیسیندان آنلاتیلیر، سونرا اوچونجو جومله‌دن دوققوزونجو جومله‌یه قدر «بیرینجی شخص» آچیسینا کئچیر؛ اونونجو جومله یئنه «اوچونجو شخص» آچیسینا دؤنور؛ داها قالان جومله‌لر «ایکینجی شخص» آچیسی ایله آنلاتیلمیش. اؤیکونون بوتونلویونو اوخوموش اولورساق، چوخ احتیاطلی داورانیشلا باشی آغریلی قادینین (ایکینجی تمل آنلاتی) آنلاتیسینا ایشارماسینی دئیه بیلریک! قادین اوزاندیغی یئرده، قاپی چالینیر، اؤیکونون سونوندا ایسه تلفون چالیر.. (بیر دولانما سایساق) اؤیکو سونوندان آنلاتیلمیش[7] (بیرینجی تمل آنلاتی دا ایسه اورتالاردان، اوچونجو شخصین چته‌دن چیماغی آندان آنلاتیلمیش) بئله‌لیک‌له اؤیکو تلفونون چالماسی ایله (و قادین ال‌لرینی قالدیریب تلفونو گؤتورمک ایسته‌دیی چاغدان) باشلانیب و بیتیب‌دیر.. بو اوزدن ایکینجی جومله‌ده قادینین اللرینی قالدیرامماسیندان دئییر و «اؤز تعبیری‌یله ایچینده‌کی سویوق‌لوق دامارلارینداکی قانی دوندورموشدو سانکی».

اوچونجو جومله ایسه مؤلفین اؤزونه یوخسا سایدیغیم بیرینچی تمل آنلاتینین آنلاتیچیسینا قاییتمالی‌دیر. ایکینجی فرض دوز اولورسا آنلاتیچینین «قورامجی اینسان» اولدوغوندان و «ادبیاتا قاپیلما»لاریندان سؤز گئتمیش اؤیکوده. بو اوزدن دئیه بیلریک یئنه تئوری وئرمک‌ده‌دیر بو قورامجی اینسان.

دؤردونجو جومله‌دن دوققوزونجویا قدر (و اونونجو!) داها چلیشکی‌لی جومله‌لردیر؛ بوردا ایشاریلان اولایا اؤیکونون هئچ بیر یانیندا ایشاریلماییب، آنجاق اوزاق تخمین‌له یئنه همن آنلاتیچی «قورامجی اینسان»ـا دا باغلایا بیلریک. بو اینسانین ائولرینده باش وئردییی بلیرسیز بیر اولایا ایشاریلیب‌دیر؛ آنجاق بونو دئمه‌یه ده اؤیکوده  هئچ گؤسترگه یوخ! بوردا بو جومله‌لرین اولماسی نه‌دنی سورغوسو قاباغا گله بیلر! اونونجو جومله ایسه بو سیرایا گیرر ده گیرمز ده! یانی اؤزونه گؤره باغیمسیز بیر جومله‌دیر ده دئیه بیلریک.

اون‌بیردن اون‌بئشینجی جومله‌یه قدر یازارین بو یاراتدیغی (الده‌کی اؤیکو) دونیانین توصیف ائتمه‌سینی سانار، و بو جومله‌لردن اوست پاراگرافدا قاباغا گلن سورغونون جاوابینی آلماغا ایپ‌اوجو سئزه‌بیلریک؛ اؤزللیک‌له اون‌دؤرد و اون‌بئشینجی جومله‌لردن. آنجاق بو جومله‌لر اوچونجو جومله‌یه ده قاییدیر. یانی بونلارلا اوچونجو جومله بیر قونودان دانیشیر. و بو ادعایا گؤسترگه، «ائش زامانلی» سؤزودور. اوچونجو جومله‌ده یازار سؤزجوک‌لرین موسیقی کیمی ائش زامانلی چیخماغینی آرزیلاییر؛ بو جومله‌لرده ایسه «جومله‌لرین زاماندان گئری قالماغینا» و ائش زامانلی چیخاممادیغینا حئییف‌سه‌نیر.

اؤیکونون ایلک نفس‌ـ‌کسن پاراگرافین سون جومله‌سی اؤزونه گؤره بیر دونیادیر: بو جومله‌نی توتماقلا هارالارا وارماغیندا بیر آز خیال گوجو ایله چالیشساق، یازارین اؤیکونو یازما دورتوسو (بیر دونیانین یاراتما دورتوسو) کیمسه‌نین «ارکک‌سی گؤزلری» ایله «یوموشاق اوره‌یی»دیر؛ یوخسا، اؤیکو ایچینده آنلاتیلان «باشینی هرکسین ایشینه سوخان» ائولی قادینین گؤزلری و اوره‌یینین توصیفی‌دیر؛ یوخسا اونونجو جومله‌نین ضمیرینده اوتوران کیمسه‌نین دلیجه اؤیولمه‌سی‌؛ یوخسا..

و ایندی اؤیکونون ایلک «بیلمیر.» سؤزجوک‌ـ‌جومله‌سینه قاییتسام: بو «بیلمیر.» جومله‌سی، اؤیکونون سون جومله‌سینین داوامی دئییل‌می؟! بونو دئمک‌ده هئچ ده کسینلیک یوخ؛ آنجاق باشی آغریلی قادین کیمسه‌نی بکله‌ییردیسه، تلفونو گؤتوردویونده «دوود- دوود- دوود-» گلمه‌سینه‌می، باشیندا ترپه‌شن «وارلیغا»می... نه‌یه‌سه، «بیلمیر» دئمیرمی؟ بلکه «قورامجی اینسان»ین دوستو اونو «حاجی» لفظی ایله خطاب ائده‌نده اوخودوغو بوتون «جنیفر له‌مان کیتابی‌یلا دورکیم‌ین دادینی قاچیراجاق»ینی بیلمیر! بلکه..

سون پاراگراف ایسه ایلک پاراگرافین گونونده‌دیر؛ بو اوزدن اونون چؤزمه‌یینی اوخوجولارینا تاپشیریرام. آنجاق بو ایکی پاراگرافین بئله پیرتلاشیق و قارماقاریشیق اولماسینین نه‌نی نه‌دیر سوالین قاباغیندا، یازارین ایلک پاراگرافدا گتیردییی قورال: «اینسان‌لاری، قونولاری، یاشادیق‌لاری زامانی پاراگراف‌لارلا آییرمالی‌سان؛ دئمک پاراگراف‌لارین ناموسونو قورومالی‌سان. هله هارالارینی گؤرموش‌سن ایکی دؤنه Enter دویمه‌سینی باسماق‌لا ایللوزیونیستلیک یاپارسان.»ی پوزسون دئیه داها «اینسان‌لاری، قونولاری، یاشادیق‌لاری زامانی» آییرماق ایسته‌میر؛ بو اؤزو ایشاردیغی قورالا بویون اَیمک ایسته‌میر! و مؤلف اؤزو یاراتمیرمی دونیاسینی؟ و دونیا دئدیییمیز «دیل»دن آیری‌می؟! بو دونیانی یازی دیلی ایله، سؤزجوک‌لر و پاراگراف‌لارلا قورموروق‌مو؟!

اؤیکو، خاطیرلادیغیم کیمی، مالیخولیالی بیر اؤیکو اولموش دا دادینی، آلانا، ایسته‌دییی قدر دادیزدیریر! بونونلا بو اؤیکو ایله یئنی بیر سس تؤره‌تمه‌ده و اوغورلو اولان، حمید قارایی‌نی «دلی یازار» آدلاندیرا بیلرم. آرتیق ایلک ایشاردیغیم، اؤیکونون آد قونوسونا گیریشمک زامانی گلمیش. اؤیکو بئش ویرگول‌لا آدلاندیریلمیش، آنجاق بو بئش‌ده قارماقاریشیقلیق یوخدور هئچ! ویرگوللار ایکی «چته»یه، هر «چته»نین ویرگوللاری آراسیندا ایسه WORD یازلیم‌ین بئش آرا (Space) ایله آرالانمیش‌دیر (ایکی چته بیربیریندن اون آرا ایله آرالانمیش؛ تام دیسیپلین‌له!). گتیردیییم «چته» سؤزجویو بو ویرگوللارین نه‌یه گؤسترگه اولمالارینی آندیرماق ایسته‌ییر[8]. قادینلاری ایسه قاباغا سالیب بئله‌لیک‌له! یوخسا «قارا قافلان‌لار» چته‌سینین ایکینجی پاراگراف‌دا، اوچ اؤیه‌سیندن بیرینین آیریلماسی‌نی گؤستریر؟! آمما بئله یوزماق آشاغیلاییجی بیر یوزمادیر.. بئله آدلاندیرما یئنی‌یاناشما اولماقلا، اونون یوزماغی و آنلاملاماغیندا مؤلف‌ـمتن‌ـ‌اوخوجو اوچ‌ـ‌بوجاغینا تاپشیرمالی‌ییک..

---

[1]  یاخین اوخوما (close reading) دیققت‌له اوخومادیر.. تنقید سوره‌جینده ایسه، منتقیدین بوتون متنی اطرافلی اوخورکن، سئچدییی بؤلومون آچیقلاییب یوزماسی، تعریف‌له‌نمیشدیر.

[2] ـ Apollotic: آپولو ایله باغلی اولان، ایشیق، موسیقی، شعر و گؤزللیک تانریسی، اسکی یونان و روم اوسطوره‌لرینده. آپولوتیک، نظم، ایییمسرلیک‌ و گؤزللیک قاوراملارینی یئتیرن‌دیر و اونون قارشیتیندا دییونیسیوسیک (Dionysusic) آنلامی‌دیر، نظم‌سیزلیک، قارماقاریشیقلیق و.. بو ایکی قارشیت آنلام یئنی دؤره‌یه قدر مسکوت قالسا دا، آنجاق نیچه‌نین فلسفه‌سینده اؤزونه اؤزل یئر آییردی.

[3] ـ تقسیم کار اجباری! «خالالار درنه‌یی» ایله آدلاندیریلان خانیم اویه‌لر، آنلاتیچینین فیکریجه، اؤزلری توپلوم طرفیندن «یالنیزلاشدیریلمیش» اولدوقلارینا گؤره «ارکک قارشیتی حرکت‌لر»ـه قاپیلمیشلار. توپلومون ارکک اگه‌من یاپیتی اونلاری آییردیقدا، اونلار دا توپلومدا اونلاری آییرانلارا قارشی چیخیرلار دئمک.

[4] ـ 19جو یوز ایلین ماکرو سوسیولوگو (macro-sociologist) امیل دورکیم (Émile Durkheim)ین اعلان ائتدییی گؤرونوم: بیر یاندان آدام آرزو، دیلک و ایشتاها ایچ‌گودولر طرفیندن یؤنله‌ندیریلن بیولوژیک بیر اورگانیزمادیر، اوبیری یاندان ایسه اخلاق و توپلومدا تؤره‌نن باشقا ائلئمئنت‌لر طرفیندن یورودولور. آنجاق کیشینی "حیوان" خویلو اولماماغا یول وئرن، توپلومداکی بلیرلی نورمال سیستئم یارادان یایغین دین و داورانیشلارینی دوزنله‌ین بیر یول‌دور.

[5] ـ گؤرونور رولان بارت‌ین قورامی، مؤللیفین اؤلدورمه‌یینده اوقدر ده اوغورلو دئییلمیش! (بو قونودا "دیکتاتورلوغا دؤزمه‌ین قاپی!" آدلی مقاله‌مه باخا بیلرسیز.) هر حالدا معنانین یوخلوغونا دا اینانانلارین قارشیسیندایکن؛ متندن آیریلان، تؤره‌نن، و هر تورلو آنلاییش و معنا، اوچ‌بوجاق بیر سیستئم‌ده (مؤلف، متن، اوخوجو) اولوشور.

[6] ـ شارل بودلئر (Charles-Pierre Baudelaire) مودئرنیته سؤزجویونو ایلک کز اولاراق مقاله‌لرینده گتیرمیش و اونو اینجه‌صنعت آچیسیندان تعریفله‌دییینده، مودئرن اثرین بیر اوجو مودا باغلی و گلینجه ده گئتمه‌لی، اوبیری اوجو ایسه ابَدی و قالارغی‌دیر دئییر.

[7] ـ اصلینده بو اؤیکو دوققوز دقیقه آراسی بیر اولایدیر دئیه‌ده بیلریک!

[8] ـ خالالار چته‌سینین اوچ اؤیه‌سی، قارا قافلان‌لار چته‌نین ایکی اؤیه‌سی وار!

حمید قرائی

    ،     ،     ،          ،     ،

 

بیلمیر. ال‌لرینی قالدیرابیلمیردی. اؤز تعبیری‌یله ایچینده‌کی سویوق‌لوق دامارلارینداکی قانی دوندورموشدو سانکی. سؤزجوک‌لرین بیر آن ایچری‌سینده پیرتلاماسینی سئویرم. کئشکه سؤزجوک‌لر بیر آن‌دا موسیقی‌دن چیخان‌بیله‌ن ائش زامان‌لی سس‌لر کیمی چیخسایدی. دؤرد گؤزلو دولوخموش گؤزلری‌یله منه باخیر. هیجان‌دان هسه‌کله‌ییر. تانیمایان، ساغ الینده‌کی قایچی و سول الینده‌کی مئیوه پیچاق‌لارینی گؤرسه بیرینی اؤلدورمه‌یه گئتمه‌سینی ساناردی. بؤیوک قارداشیم سککیز ایل اؤنجه مطبخ پیچاغی‌یلا گئدیب اؤلو قاییتماسی‌ اونو بو گونه دوشورموش. اون‌دان بری الینه گئچه‌ن هر تورلو ایتی نسنه‌نی توپلاییب گیزله‌دیر. قایغیسی من‌دن دئییل اؤزوم‌دن کیچیک قارداشیم‌دان‌دیر. آغ ساچ‌لاری آرخایا تارانمیش، یئنی حامام‌دان چیخمیش قیرمیزی دری‌سیندن تر آخیر. «بو او دئییل»، جومله‌سینی دئویرسن «او بو دئییل». جومله‌لر زامان‌دان گئری قالیر. مع‌الاسف ائش زامانلی‌لیغی بیر یئرده آنلادامیرلار. مع الأسف الشّدید... اینسان‌لاری، قونولاری، یاشادیق‌لاری زامانی پاراگراف‌لارلا آییرمالی‌سان؛ دئمک پاراگراف‌لارین ناموسونو قورومالی‌سان. هله هارالارینی گؤرموش‌سن ایکی دؤنه Enter دویمه‌سینی باسماق‌لا ایللوزیونیستلیک یاپارسان. ارکک‌سی گؤزلریندن گئچه‌بیلسن یوموشاق اوره‌ییندن گئچه‌مه‌زسن.

«قارا قافلان‌لار» چته‌سیندن چیخان اوچونجو کیشی‌نین چیخماسیندان آیلاردیر گئچیر. اعتراف ائدیرم بونو بیلینچلی اولاراق حافیظام‌دا اوره‌دیرم. ادبیاتا گیره‌لی اوزه‌رینده چالیشدیغیم قونولاردان بیری، خاطیرلاماق‌دیر. منجه اینسان بیر خاطیرانی آنینجا بئینینده یئنی‌دن جانلاندیریر و گئچمیش‌ده‌کی‌لرینه گؤره فرقلی بیر شئی اوره‌دیر. جئبیم‌ده‌کی الیم ترله‌میش؛ ترله‌مک‌له بیرلیک‌ده زامان گئچیشی‌نین فرقینه واریرام. سانکی زامان ایسلاق بیر شئی‌میش ده آدامین آوجونا دولارمیش. اسکی قارا قافلان‌لار چته‌سی ایندی بیزه اوتانچ وئریجی بیر شئی کیمی گلیر. ساعت 10:53و گؤستریر. باش بارماغین اوجویلا آشاغی‌یا یؤنه‌له‌ن اوخ ایشارتی‌نین خفیف باسماسی‌یلا ماوی بیر زمینه ایچینده بونو گؤره‌بیله‌رسن. دیسکینیرم. بیلمیرم من بؤیله‌یه‌م یوخسا هر مودئرن اینسان زامانی سینیرلارا بؤلوب یاشامینی بو کسیم‌لر ایچینده سوردوردویونه گؤره بؤیله حیس‌لره قاپانیر. باشقا تئوریمه گؤره زامانی زامانلاماغا اؤلچو تعیین ائتدیییمیز زامان هر شئی دوزه‌نله‌نمیر ده قاریشیر. قارما قاریشیق اولونجا دا اؤز قارما قاریشیقلیغینی اینسانا اوخدورور. بیر زامان‌لار آغلیمیزا گلی‌وئردییینده کارتون اوزه‌رینده یازدیغیمیز تئوری‌لر و تئوری مسأله‌سی منه تاخینتی اولدوغو ایچین پارتنئریم گرک میزاح گرکسه گئرچک منیم اوزه‌ریم‌ده چالیشدیغیندان دئییر. مقاله‌سی‌نین ده آدینی «قورامجی اینسان» قویدوغوندان سؤز آچیر.

ژله کیمی بیر شئی باشیندا چالخالانیر. باشی‌نین هر ترپنمه‌سی‌یله اویناییر و سایدام وارلیغینی گور بیر سس‌له بیر کره داها اعلان ائدیر. گؤزلرینی آچینجا تاوان‌دان تؤکوله‌ن گچین آلتیندان اؤزونو آبیرسیزجاسینا گؤستره‌ن کرپیجی گؤرور. «رضا رضا میندی خوروزا گئتدی شیرازا باجی‌سین وئردی قیرخ باتمان دوزا» بئینین‌ده اوخونور. بونو سانکی باشینداکی ژله وارلیق اوخویور. اوشودور. ساغ یاناشاسینا یاتیر. دؤنه‌ر دؤنمه‌ز رحمتلی اری‌نین عکسینی گؤرور. گونلر اؤنجه گولومسه‌یه‌ن کیشی‌نین قیلیغیندا بوگون اینانیلماز بیر جیددییت وار. آغزینداکی حالت اسکی‌لری کیمی‌دیر. سانکی قونوشدوغو یئرده عکس سالمیش‌. اوغلو شارژداکی جئب تلفونونو اونا تاپشیرمیش‌دیر.

«قارا قافلان‌لار» آدینا رغمن چته‌میز تروریست بیر اؤرگوت اولمایاجاق‌دی. هدفیمیز یالنیز توپلومون آلت قاتلارینداکی اینسانلاری حرکته گئچیرمک‌دی؛ دئمک سونرالار بؤیله اولدو. کیچیک تئوری‌لردن بیله دئوریمسل بیر حرکت چیخارماق ایسته‌ییردیک. آنجاق بؤیله اولمادی. چیی آدام‌لارین تئوری‌لری ده بول اولار. اؤنجه اصطلاحی دوزه‌لدیب سونرا اوزه‌رینده آراشدیرما آپاراردیق. اؤرنه‌یین «اکونومیک گؤسترگه بیلیم»ی کیمی اصطلاح‌لار. ایکیمیزدیک. ایکی آدام‌لا توپلوم دوغولور؛ یالنیزلیق‌لاریندان خبرسیز ایکی آدام‌لا دوغولوب دوغولمادیغینی بیلمیرم. بیریمیزه سویوق ده‌یسه‌یدی توپلوم اولوشمازدی. نه‌یسه دئوریمسل حرکت‌لره ان آزی ایکی کیشی لازیم‌دیر. ایل‌لر بویو دونیادا توتولان موضع‌لری تعقیب ائدیب چئشیتلی قونولاردا دونیا لیدئرلری‌نین موضع‌لرینی اؤیره‌نیردیک. هر حال‌دا قورو مانکن‌لر دئییل‌دیک. دونیانی ده‌ییشدیرمه‌یه بیر سورو قورال‌لاری دوشمانلاریمیزدان بیله اؤیره‌نمه‌لی‌یدیک. چونکو ظاهرا پراگماتیزم هر یئرده حلال‌‌میش. «کئشکه سیچان اولایدیم» پیام حذف شود؟- حذف شد.

شارژداکی موبایل صفحه‌سی‌نین  باشی‌نین ساغ یاناشاسیندا نفس آلیب وئرمه‌یی آندیران بیرنئچه چیزگی‌نین دولوب بوشالماسی تانیش‌دی. «یاشیل آچار قیرمیزی قاپادار» جومله‌لرینی ازبرله‌میش‌دی. قاپی زنگی چالینیر. زنگ چالینینجا سانکی باشی ایچینده‌کی ترپه‌نه‌ن اک وارلیق دا گوجه زورا دوشور. نه موتلوکی اونلارین قاپیسی دئییل. قاپی‌ آچیلما سسی گلدی. قونشو قاپیسی‌دیر. گؤزونو یومموش‌کن اری‌نین عکسینی گؤزو اؤنونده جانلاندیریر.

La terra ruotava, ma il luogo ove il filo era ancorato era l'unico punto fisso dell'universo بیلمیرم. گئرچک‌دن بیلمیرم. باشیم دولانیر. سیاسی پارتنئریمین اکیز خالالاری بیرنئچه اؤیرنجی و بیلدیییمیزجه اورتا ائییتیم‌لی گنچ و اری‌یله چکیشمک‌ده اولان باشقا بیر قادین‌لا درنک قورموش‌دو‌لار. اونلارین ارکک قارشیتی حرکت‌لرینی اصلا دوغرو بولموردوق. اونلاری بیزیم‌له چالیشمالارینا گؤره اوفیسیمیزه چاغیرمیشدیق. آنجاق اونلار بیزلرین هدفینی اونلاری باغیمسیزلیق‌لاریندان ائتدیرمک بیلیردیلر. اوفیس قاپی‌سینین آراسینی آچیق قویمالی‌یدیق. طبیعی‌کی بیرنئچه قادین ایکی گنچ اوغلان‌لا «نه ایش‌لری وار؟» سوراردی‌لار محله‌ده‌کی هر شئیه بورون اوزادان‌لار. ائولی قادین ال‌لرینی اؤلچه اؤلچه قونوشوردو. باروتلاندیغی زامان البته کی قافلان‌لاری قورخودوردو. سؤزلری هئچ بیر فلسفی دایاناغا دایانمیردی آنجاق دراماتیک زنگین‌لییی بیزی او زامان شاشیرماغا و بو گون‌لرده دیز چؤکمه‌یه مجبور قیلمیش‌دی. صحنه‌نین هیس توتموش دووارلاری بیله قادینین درد ایله محنت‌دن قایناقلانان گوجه صاحیب اولدوغونا اعتراف ائدیردی. سسی تیتره‌دییی زامان دووارداکی همزادلاریمیز یئر ده‌ییشه‌ن کیمی اولوردولار. باشیندا آخان لئچه‌یینی دوزه‌لتمک ایچین آچدیغیندا زئیتین رنگی ساچی و سوت رنگی بوینوندان یاری قارانلیق اوتاغیمیزا جنت ایشیق‌لاری ساچدیریردی. دوروشو ساغلام، سؤزجوک‌لرینده دورغونلوق یوخ‌دو. گؤزلری یاشلانینجا تام بیر مهارت‌له باشقا بیر سس چیخاردیغینی حیس ائده‌ردین. آرامیزا سوکوت چؤکسه‌یدی گودونو بکله‌دیییمیزی ساناردین. بو آرادا یالنیز دیل بیلمه‌زلیک‌دن ویزیلدایان لامپا گودو مودو تانیمازدی. قارشیندا یورودویونده چکینه‌ک قیچ‌لارینی ایشینه دوشکون بیر عسکر کیمی دوزه‌ن‌له آتیردی. یان‌دان باخسایدین آبارتیلی اولمایان باسن‌لری تیتیزلیک‌له اؤزلرینی اوینادیردی. کونتروللو اؤفکه‌یله آیاغی آلتیندا قالان کارتون‌لاری یانا دئویریردی. گؤزللیک –کولتورل بیر سئچیمین بیولوژیک اورونو-، گؤزللیک، قادین‌لارین هم گوچ، هم سوچ قایناغی- یالنیز گؤزللیک‌دن پای‌لاری اولان قادین‌لارین-. دلی‌لیک‌له دئهانین آراسی- بو سؤز اؤزوم‌دن دئییل- ندان فیرلانان یاری گولونچ یاری جیددی بیر تیاترویا گیرمیشدیک. بیری نه‌دنینی سورسایدی بیلمه‌یه‌جک‌دیک. ایندی ده بیلمیریک. یالنیز بیر شئیی یا وضعیتی داوام ائتدیرمک. داوام ائتدیردیکجه بیر نه‌دن بولوناردی بلکه. بیلمیردیک. بیلمیریک. بیله‌رمی‌یدیک؟

اؤنجه کارتونا سونرا دفتره گئچه‌ن نظریه‌میزه گؤره «زورونلو ایش بؤلوشدورمه‌» تئوریسی اساسیندا یینه ده توپلوم‌دان آیری دوشوردولر. ارکک اگه‌من یاپی اونلاری یالنیزلاشدیرمیش‌سا بو دفعه ده باشقا بیر توزاغا سالمیش‌دیر اونلاری البت؛ رنک ده‌ییشدیره‌ن آنجاق اؤیله‌جه قالان یاپی. اونلار بو حرکتلری‌یله بیزجه «جینسیت آییرتچی»لاری‌یدیلار.

سیاسی فعالیت‌لریمیزی اؤرت باس ائتمک ایچین بیر ماغازا کیرایه ائتمیش‌دیک. کارتون ییغیردیق و بؤیله‌جه توپلومون ایچینه گیریردیک. البته بو ماغازا بیزیم چوخ ایش‌لریمیزی اؤرت باس ائتمک ایچین قوللانیلیر. گوناها باتماق – دونیادا بؤیله قوروم‌لارین یانی سیرا دوغال اولان بیر شئی- و ایندی ایسه ادبیاتا دالماق. آنجاق اؤرت باسیمیز لاپ دا اؤرت باس اولماسین دییه اؤلدوم قارا گون‌له قارا قافلان‌لار رسیم‌لی بیر پوستر ده تاپدیق. اوندا، پاییزدا یارپاق‌لاری تؤکولموش آغاچ‌لار اؤنونده – نیویورک پارک‌لارینا بنزه‌یه‌ن یئرده- دال دالا دورموش ایکی قارا قافلان گؤزوکور. اؤنده‌کی قولاق‌لارینی یاتیرمیش دال‌داکینا باخاراق آغزینی خیریلدایاراق آچمیش بئلینه تاو وئرمیش. آرخاسیندا، قولاق‌لارینی شکله‌میش و اولدوقجا آچیق و گؤزلرینی احتمالاَ دیشی‌نین اوستوندن جایدیریب دیک باخان باشقا بیر قافلان گؤزوکور. شکیل تام بیزی یانسیماسا دا چوخ تحریک ائدیجی‌دیر. ایچری‌یه گئچه‌ن هر کس اونلاری گؤرونجه بیرنئچه ثانیه گؤزونو اونلاردان آلابیلمیر. مدنیت مین ایل‌لرجه اینسانین اینسانی تحریک ائتمه‌سینه قارشی قویموش اولسا دا طبیعت آچیق ال‌لری‌یله بونو اون‌دان اسیرگه‌مه‌میش.

قونشو حیطینده اوینایان بیرنئچه خوردا اوشاق پوروزلو و نیهایت درجه یوغون اولان سس‌لری‌یله بیر شعری اوست اوسته اوخویورلار. شعر فارسجادیر و یاتار قادین آنلاماق ایچین بیر داها باش‌دان سونا اونون دیل بیلگیسی قورال‌لارینی چیخارماق ایسته‌ییر. اوشاق‌لار اؤز اویون‌لارینا مشغول‌کن شعری تکرارلایاراق اوزاق‌دان ائییتیم گؤره‌ولرینی یئرنی یئتیرمک‌ده‌یدیلر. کیمی یاپی‌لاری چیخارابیلمیر. دوغرودان ائییتیم آلماق لازیم. باشینداکی تپه‌گؤزون جنین وضعیتلی وارلیغی ایرکیلیر. اونو غریب قالماق‌دا ساخلاماغا اصرارلی داورانیر. قادین الینی آلنی‌نین اوستونه آپاریر. بیرآز آوکله‌ییر. نه‌دن بیلسین و اصلا هاردان بللی، اسرارانگیز بیر گوجو یورویوشه سالان بو آوکله‌مه‌لر اونو یوواسیندان چیخارار دییه داوام ائدیر. آوکله‌دیکجه چیخمیرکی هئچ سانکی یوخویا گئچیر- کیم؟ هم قادین هم ده تپه‌گؤزون جنین وضعیتلی وارلیغی.

«آل پاچینوی من، دارم می‌رم الهه رو از مدرسه بیارم، وقت کردی بیا بیرون». بو قادین‌لارلا هئچ بیر قونودان قونوشمامالی‌سان. پیام حذف شود؟ توپلوم بیلیم‌ده گله‌نک قویان سیرالی اولاراق مارکس، وبر و دورکیم ایله باشلادیق. مارکس و وبرین آدی بیر یئرده گلدییینده باش قاریشدیریجی بیر سکته یارانیر. بو تور ایش‌لره گیرمه‌نین پلانلی اولماسینی دوشونوردوک. آنجاق پلانلی دئدیییمیز شئیین ان آزی بیر یانی تصادوف ایچینده حرکت ائدیر. سونرالار ایپ الیمیزدن چیخدی دا باشقا یئرلره سوروکله‌ندیک. بیلگین‌لرله تئرمین‌لرین آدلارینا چوخ چکینیردیک. مثلا گئورگ زیمل‌ین آدیندا بیر ایییمسرلیک یاتمیش. گافمن‌ده گیزلی بیر چیلغینلیق کشف ائتمیشدیک. دورکیم‌ه گؤره ایمیلیمین پست ووردونو homo duplex قویموشدوم.

گئجه‌لری کارتون دوکانی/اوفیس‌ده اوتوروب یاشیل گؤزلری‌یله معجزه گؤرموش کیمی کیرپیک چالمادان بیزه باخان بیر یئنی یئتمه ایله سیگارا ایچه‌رک اوخویوردوق و اونون سؤزلریمیزدن بیر شئی آنلامادیغی‌نین سئوینجیندن حرکت اؤنجه‌سی اوخومالاری سوردوروردوک. یانیمیزداکی گاز کپسولو دولدوران ماغازادان گله‌ن یاپای گاز قوخوسو ایسته‌نمه‌دن نارکوتیییمیزی تأمین ائدیردی. ایشیمیز جانلاندیرابیله‌جه‌ییم‌جه هرشافت و ماخت و بیر بیلیم آدامینین باشقا بیر بیلیم آدامی طرفیندن (بلکه عینادینا؟) اورگانیک‌ینی مکانیک، مکانیک‌ینی اورگانیک ایله ده‌ییشدیرمک جسارتی ایله -هر حال‌دا آنلام‌دا چوخ ده‌ییشیک‌لیک گؤسترمه‌ز- بیر یئرلرده یوغونلاشدی دا اینجه‌لدی.

باشینداکی جنین تپیکله‌مه‌یه باشلادی. ایندی تزه بوردا قادین باشا دوشورکی او دا اوردان چیخیب قورتولماق ایسته‌ییر. دردلی بیر آه چکیر. بو عصبی جنینین چیخماسی‌یلا بیرلیک‌ده اؤلومون قاپیسینی آچماق‌دان بدنی تیر تیر تیتره‌ییر.

قاییر، قاییر، قاییر. ایش چکیب اوچونجو شخصین بیزه گلمه‌سینه چاتیر. اونو کارتون دوکانیندا قوناق ائتدیک. بیرنئچه توپلانتیمیز اوخودوق‌لاریمیزی بیربیرینه گئچیرمک‌له گئچدی. بیرنئچه هفته سونرا هدف‌لریمیزی اؤیرنینجه بیزدن آیریلدی. البته بو راحاتلیق‌لا آیریلمادی. بیزلره «قورخونچ وارلیق‌لار» دئدی. بوردا سون سوسیال تئوریمیزی ایره‌لی سوردوک: «مرکزین قورخونچلوغو اونون مخالیف‌لرینه ده اوخور. بؤیله‌لیک‌له یاخشی نیت‌لی اولسالار دا یینه ده خالق اونلاردان قورخاجاق». اینسان‌لارین آپولوتیک اولمالارینی بیر دایاناغا دایاتمیش‌دیق آرتیق. بو کز «اوچ پرسوناژ یازار ایزینده» کیمی بیر شئی تورالاشماغا باشلامیش‌دی. دوکانین قاپیسی اؤرتولویدو. هر زامانکی کیمی اؤلومسو لامپا چیفت قاناتلی بؤجک‌لر اوچماسیندان چیخان سس‌لر کیمی سسله‌نیردی. توزاناق‌لی هاوانین یانی سیرا چوخ سورمه‌ز بیر یاغمور چیله‌شمه سسی دنه دنه نجیس‌لیک‌لری تؤکمه کیمی یاغماغا باشلامیش‌دی. سینیرلری پوزولونجا یووارلاق گؤزو ایچینده‌کی قهوه رنگی گؤزببه‌یی یاشاراراق اویناییردی. منیم ده گؤزلریم یاشاریر سسیم کسیلیب تؤکولوردو. گؤز رنگیمیز قهوه رنگی اولا اولا گؤزلری گؤزلریمه غریب گلیردی. باتیلی‌لار اؤز ماوی گؤزلولری‌یله بؤیله‌سینه پروبلم‌لر یاشاییرلار یا یوخ؟، بیلمیرم. بللی بلیرسیز بیر گولومسه‌مه اوزوم‌ده توخوندو. گولومسه‌می سؤزلرینی تأیید ائتدیییم‌دن آلغیلامیش‌دی. اونا گؤره بیز خالقی ایسته‌مه‌دن اؤز اویونلاریمیزا چکه‌جک‌دیک. اونلاری صحنه‌یه چیخاراجاق‌دیق آما اویون‌لارینی راست‌گله اولای‌لارا تاپشیراجاق‌دیق. چته‌میزین آدینی گولونچ بولدو. «زوران قارا پیشیک تاپیلان بیر مملکت‌ده بو آدی هاردان گتیرمیش‌سیز دییه تعجب ائدیرم» دئدی. ساققالی سئیرک قاراشین اوغلانین جسارتی خوشوما گلدی آما گئتدی کی گئتدی.

بیر بو بیر ده پارتنئریم‌دن گیزلین آدلاندیردیغیم «خالالار درنه‌یی» اویه‌لری‌نین توتوقلانماسی‌یلا بیرلیک‌ده توپلوم‌دان ادبیاتا قاپاندیق. اونلاری توتوقلاماق‌دان اؤنجه هدفی باش باشا قویماق یوخسا قارا قورخو گلمک بیلینمه‌یه‌ن، «ممه‌لرینیزین قدرینی بیلین» جومله‌سینده بیر یازی اویونجاق ماغازالارینا گلیر –قاباغیندان گئچدیییم زامان ایسته‌ر ایسته‌مه‌ز اوزومو اؤزونه چکه‌ن و دؤشوم‌ده‌کی بالیغی سوسوز بیر شیشه ایچینده چیرپیندیران ماغازا-. هئچ کیمسه‌دن قوشوقولانابیلمیر یازینی دا پولیسه گؤستره‌بیلمیرلر. هر حالدا جینسیت آییرتچیلیغینا اینانان‌لار باشقا جینسیت آییرتچی‌لارینی توتورلار. بیز ده سیاست‌ده هئچ بیر شئی ال‌ده ائده‌بیلمه‌یه‌جه‌ییمیزدن دولایی سیاسی قارا قافلان‌لاردان باشی آشاغی ادبیاتچی قارا قافلان‌لارا دؤنوشدوک.

ایلگینچ‌دیر؛ لوبنانلی‌لار «ث»یی «ت» تلفظ ائدیرمیش‌لر. اووه ساعت11:02. تلفون چالیر. باشینداکی وارلیق سانکی «دور تلفونو گؤتور» دییه چیغیریردی. هله ده منی «حاجی» خطاب ائدیر. باشینداکی وارلیق گویا «یاشیل آچار قیرمیزی قاپادار» اؤلوم پارولاسینی خاطیرلادیر. «قدرتین اوره‌تدییی کلیمه‌لری قوللانما» دییه دوستجا بیر خاطیرلاتما یاپدیم. ارنستو لاکلائو و شانتال موفه. دوود- دوود- دوود- کئییمیش ال‌لری‌یله یاشیلی باسدی. جنیفر له‌مان کیتابی‌یلا دورکیم‌ین دادینی قاچیراجاق. الو... تلفون آرخاسیندان یالنیز خیشیلتیلی هاوا سسی گلیر...

حمید قرائی ـ قوم

[e-mail] (یازارین ایمیلی)

هئچ گئتمه‌ین لککه‌لر

هئچ گئتمه‌ین لککه‌لر؛

«اوچ بارماق» حیکایه‌سینین قورولوش چؤزومو و روانکاوی نظریه‌سی اوزره یاناشما

 

1

ناتورالیستی [دوغالچیلیق] اؤیکولر انسان اوغلونون جبری گرک‌لرین جایناغیندا وورنوخماسینی گؤسترمک ایسته‌ین، وراثت و چئوره مجبوریت‌لری اوزره یاشام دئنه‌ییم‌لرینی [تجربه] بیر لابراتوریست بیلیم آدامی کیمی گؤز اؤنوندن کئچیرن صنعت ترزیدیر. بو مکتبین تمل داشینی قویان، فرانسیز یازاری، ائمیل زولا، کاراکتئرلرین داورانیشی و اونلارین دورتولری، وراثت و چئوره گرک‌لری اوزوندندیر دئییر؛ و یازار گرک یاراتدیغی شخصیت‌لرینی چئشیتلی دوروملاردا قویاراق اونلارین تپکیسینی اوزه چیخارا، و هابئله ایشاریلان دورتولرین رولونو کاراکتئرلرین اؤزللیک‌لرینده گؤستره [1]. بو ازودن، «محمد صبحدل» جنابلارینین یازدیغی «اوچ بارماق» حیکایه‌سی، «بالاشلی احد جبارزاده»نی «بالاشلی کیمی بالاجا بیر کند» یاشامیندان «تئهران کیمی بؤیوک بیر شهر»ـه آپارماقلا و اونو چئشیت‌لی دوروملاردا قویاراق، آنجاق وراثت جبریندن قوتولا بیلمه‌ین گؤره‌جه‌یینی گؤستریر بیزه. و حیکایه‌نین باشلانیش تصویری ده بو دورومو اوستون گؤزللیک‌له وورغولاماق ایسته‌ییر.

و بو شیدیرغی یاغیش ائله خیاوانلارین قوتور اوزلرینه، تیکینتیلرین اوجا هئیکللرینه، قنوولارین قالدیریملارین چاتلامیش جدوللرینه و بوتونلوکده شهرین پئیسرینه چیرپدی و چالالاردا قالانیب، گؤل اولوب، داشماغا باشلادی کی؛ احد جاببارزاده سو داملالارینین او پاییز آخشامیندا، تئهران کیمی بؤیوک بیر شهرین بوتونلویونو یویوب آپارماق قصد ائله‌دیکلرینی، ظنن ائتدی. البتته احد جاببارزاده بو یاغیشدان بترلرینی گؤرموشدو؛ اؤزوده تئهران کیمی نهنگ بیر شهرده یوخ ائله بالاشلینین اؤزونده و بالاشلی کیمی بالاجا بیر کندی یویوب آپارا بیلمه‌ین یاغیش، بو عظمتده بیر یئری نئجه آپارا بیلردی.

گؤی اوزنون رنگی دَییشن دئییل، هارا اولور اولسون؛ «شیدیرغی یاغیش» تئهراندا یوخسا بالاشلیدا ائله یاغار کی آدام ظن ائدر هر نه‌یی یویوب آپاراجاق. نئجه‌کی «احد جاببارزاده»نین بالاشلیدا بختی آچیلمادی، تئهران کیمی یئرده ده آچیلمایاجاق. بو «شیدیرغی یاغیش» کیمسه‌سیزلیک یاغیشی‌دیر «احد» کیمی یوخسول آداملارین پئیسَرینه دوشور و هاردا اولورسا دا هئچ فرق ائتمه‌یه‌جک‌دیر (چئوره‌نین [محیط] جبری). بدبخت آداملارین گؤره‌جه‌یی، اؤزلرینی چالیشیب اوسته چکسه‌لر ده، بیلیم یوردوندا لیسانس دا آلسالار، توپلومدا قونوملاری فرق ائتمه‌یه‌جک‌دیر.

مئترو ایشینی یوسوف تاپمیشدی. اوچ دؤرد آی بوندان قاباق. احد شهری الک ولک ائدیب، آیاقدان دوشوب، اوتاقدا اوزانیب، آیاقلارینی پنجره‌نین گون آلان رفینه دایامیشدی.

-  آمما بیر ایشده وار. ـ یوسوف بونو دئیه کیتابلارینی اللشدیرمیشدی.

-  نه ایش؟

-  فیکر ائله‌میرم به‌یه‌نه‌سن.

- نییه به‌یه‌نمیییم؟

-  آخی سن لیسانسسان. ائله بو خارابادا ..

-  سئفئح دانیشما دئ گؤروم نه ایش؟

-  نظافت ایشی؛ مئترو نظافتچیلییی.

احد دینمه‌میشدی و پنجره‌دن گؤیده اوچان گؤیرچینلری نظردن

کئچیرمیشدی.

و بو قونوم «احد جاببارزاده»نین یوخوسونا دا کئچمیشدیر. یانی کاراکتئرین آلت‌بیلینجینه یئرله‌شن قونوم دا ائله نیظافت‌چیلیک‌دیر:

بالاشلی‌یا مئترو چکمیشدیلر. احدی سککی‌یه قویمادیلار. بیلیتچی بالاعمی ایدی و نه قدر احد «نظافته گئدیرم» دئسه‌ده، «قدغندی.» دئدیلر.

[...]

-  باغیشلایین خانیم!

-  دئدیم نه‌یی؟

-  هئچ نه‌یی. من مئترو نظافتچیسی‌یم. اؤزوده احدم. احد جاببارزاده. منی سککییه قویمورلار.

-  هانی به سوپورگه‌ن؟

 - قاپی قاباغیندا آلدیلار.

 - ائله‌دی. سککی‌ده نظافت قدغندی.

هابئله باشقا بدبخت کاراکتئرلرین گؤره‌جه‌یی ده اولدوغو چئوره‌نین گره‌ییندن [جبریندن] قوتولان دئییللر. اؤرنک اولاراق، «یوسف نصیری»؛ بو آدامدا تاکسی ایشله‌دیر سونوندا و توپلومدا ایسته‌دییی قونوما گیره بیلمه‌یه‌جک. بئله آداملار هئچ واخت اؤزلرینی یوخاری چکه بیلمزلر دوغالچیلیق ایدئولوژیسینده. دیگر گؤره‌جه‌یینه چاره اولمایان کاراکتئرلردن «سحر»، سحرین آناسی «زکیه»، سحرین آتاسی «سروان سولطانی» و ..

ارینین وضعیندن خبرسیز بویلو زکییه نئچه آی بوش ائوده گؤزله‌ییب الی چاتیب چاتمایاندان خبر توتاندان سونرا تئهرانین او های هاراییندان نه کؤکده اؤزونو بالاشلییا یئتیرمیشدی.  سونرا سحر دوغولموشدو و سولطانیدان خبر اولمامیشدی.  اونون دیری اولماغینا چتین اینانماق اولوردو.  زکییه‌یه ائلچی گلن اولسادا دؤزه‌جه‌یم- دئیه باشدان ردد ائله‌دی. دوز ایکی ایل خبرسیز قالدی، آمما گؤزله‌دی.

ایکی ایلدن سونرا سولطانی یئنی دؤولتین افسرلیک پالتاریندا کنده دؤندو. ایسلام جومهورییتینین ارتئش افسری ایدی و ایراقلا تزه باشلانان موحاریبه جبهه‌لرینده دؤیوشوردو.  کیمسه زکییهیه گلن ائلچیدن زاددان سؤز دئییب آروادینین بویلولوغوندان خبرسیز سولطانینین اوره‌یینی بولاندیرمیشدی. بو ظنن فاجیعه دوغورموشدو.  زکییه شوککه اولدو و آتاسی بالاعمی سولطانینی ائودن قوواراق-بو اوغراشین آدینی چکه‌نین نه‌کی‌وارینا لعنت- چئویردی،- ایتیل سوله‌ندیین یئرلره قورومساق!

زکییه اؤزونو آلا دره‌سیندن آشاغی بیراخدی. [...] آمما اؤلمه‌دی.  بو حادیثه اثرینده مشاعیرینی ایتیردی.  داوا-درمان جاواب وئرمه‌دی و اورمو دلیخاناسیندا نظارت آلتینا آلیندی.  سحری ایسه زکییه‌نین آتا-آناسی بالاعمی و کولثوم خالا ساخلاییردیلار.

دوغالچیلیق ترزین باشقا تمل اؤزه‌للیی اخلاقی داورانیشین بیر میراث کیمی نسلده داوام تاپماغیدیر. «احد جاببارزاده»نین آتاسی  موصطافا «زهملی بیر کیشی ایدی.  یئتیم بؤیویوب، اؤز آیاغی اوسته دورانلاردان و نئجه‌کی دئیه‌رلر حئساب-کیتاب آدامی ایدی»؛ موصطافا کیشیدن احدین خاطیرینده قالان «ائله بئله؛ بیر ژئنرال کیمی، بیر سولطان هئیبتینده گؤرموشدو.  اونو بیر سولطان آتا کیمی اوره‌یینده ایسته‌میشدی ده، آمما اونونلا صمیمی اولا بیلمه‌میشدی». بو کیشیدن ساییلان اؤزه‌للیک‌لری نظره آلساق: «ژئنرال کیمی»، «سولطان آتا»؛ سؤز آلتیندا قالمایان، سؤز بیله‌سینه آغیر گلن اؤزه‌للیک‌لری داشییان بیر کاراکتئر اولمالیدیر. و دوغالچیلیق تمللرینه گؤره بو اؤزه‌للیک‌لر اوغلونا دا میراث کیمی یئتیشمه‌لی اولاجاقدیر؛ نئجه‌کی بئله‌دی ده:

آتاسیلا سویو بیر آرخا گئتمه‌میشدی و اؤیرنجیلیینی کئچیردیی تئهراندا آوارا دولانیب، دانیشگاه ایللرینده تانیییب، عسگرلیکده دوستلاشان ابهرلی دوستو؛ یوسوفون، موجرردی اوتاغینا سیغینماغی، آتا ائویندن اوستون توتموشدو.

ایش یئرینده ده سؤز آلتیندا اولماغی ایسته‌میر، «بیر آزدا یوبانسایدی، ایشینی الدن وئرمه‌یه‌جکدی آمما سؤز یئری اولاجاقدی و احد بو سؤز یئرینین اولماسینی آتاسیندان دا بئله چکه بیلمیردی.».

 

2

بئله‌لیک‌له ایکی تمل اؤزه‌للیک دوغالچیلیق ترزیندن بو اؤیکونو ناتورالیسیتی اؤیکولر سیراسینا باغلاییر؛ آنجاق حیکایه‌نین قورولوشونا دیققت یئتیرسک؛ اؤیکونون اولای‌هؤرگوسو [پی‌رنگ]، بیر قیزین مئترودا اؤزونو قاطار قاباغینا آتیب اینتهار ائتمه‌سی، سونرا اوردا تاپیلان بارماقلاری احدین الی ایله باشقا بیریسینه یئتیرمه‌سی و بو آرادا احدین بو بارماقلارین گؤرمه‌سی دیر. بو آرادا نئچه فرعی روایت‌لر و زاماندا گل‌گئد وار، کی اؤیکونون آخارلیغینا و داها چکیجی اولماغینا یاردیم ائتمیشلر. آنلاتیجی هر شئی بیلندیر و احدین یاشامینی ریوایت ائتمک اوچون چوخلو اونون ایچ دویغولاریندان، یوخولاریندان، یاشادیغی قورخو و ایضطیرابلاریندان دئییر. رئالیستی و ناتورالیستی یازیلارین چوخو هر شئی بیلن آنلاتیجینین آچیسی ایله یازیلیر و بو آچی یازارا هر شئیی دقیق ثبت ائتمک اوچون داها یارارلی‌دیر.

یازار احدین تئهراندا نئجه قالدیغیندان دئیه‌نده، «یولداشی یوسوفو» تانیتدیریر و زاماندان آتیلماق‌لا کئچن خاطیره‌لریندن دئییر؛ سونرا بو خاطیره ایچینده یوسوفون «آیریلیق ماهنیسینی» اوخوماغین آنلاتیرکن، احدین ذهنینده اوشاقلیقدا «سحر» ایله کئچن خاطیره‌سی جانلانیر، آیریلیق سؤزجویو احده «سحر»دن آیریلدیغینی تداعی ائدیر و همن بو خاطیره گئدیشینده «دا گئتمز کی» دئییشی یادینا دوشور.. بو سؤزه بیر داها قاییداجاقدیر احد؛ اصلینده بو «دا گئتمز کی» احدین یاشامیندا و بو اؤیکوده دانیلماز تئم‌لردن‌دیر. نه ایسه یازار بونلاری دئدیییینده مجبور قالیر «سحر»ین عاییله‌سیندن دئیه.. آمما آنلاتی یالنیز احدین بیلدیکلرینه سینیرلانیر و نهایت «اونون-بونون پیچیلتی، قاش-گؤز ائتمه و ایشاره‌سیندن دویموشدو» یوخسا «سونرالار احد بیلدی کی» شئیلرله اوخوجویا آرتیق بیلگیلر وئریر... و نهایت قاییدیر یئنه احدین یوسوفلا بیرگه توتولدوغو گئجه‌یه (ایکی کره زاماندا دالی قاییتمیشدی).

زامان هله ده احدله یوسوفون تانیش اولمالاری چاغدادیر.. و خیابانلاری سربست دولانیر و بو دولانمادا، نئچه کره اؤیکوده تیکرارلانان، تئلئفون دککه‌سینده دانیشان قیزی گؤرور؛ بو قیز سونرالار احدین یوخولارینا دا کئچیر. احد بو قیزین «عیشوه‌لی» دانیشمالارینی ائشیدرکن یئنه «سحر» یادینا دوشور «سحر ایسه اوشاق ایدی، اوزاق ایدی و احدین اوشاقلیغی و وارلیغینین بیر حیصصه‌سی کیمی جینسییت‌سیز بیر خاطیره ایدی قوهوملاردا-قونشولاردا و دانیشگاه قیزلاریندا دا بئله بیر قابیلییت نه آختارمیشدی و نه ده تاپمیشدی.  او احد ایدی و احد ده قالمیشدی. یعنی تک ایدی و هئچ بیر اینسان بو احدلیی پوزا بیلمیردی». زامان یئنه همن چاغدادیر.. (احدله یوسوفون تانیشدیغی چاغلار، اؤیرنجیلیک و سونراسی عسگرلیک چاغلاری) یازار بؤلوم آییرارکن احدین عسگرلییه گئدن چاغدان دانیشیر و اوردان احدین ائوه دؤنمه‌سیندن و ائله بونون اوچون احدین آتاسیندان، آناسیندان و اونلارین ایلگیسیندن آییردیغی بؤلومون سونونا قدر دئییر. سونرا ایندیکی زامان ایچینده آنلاتیجی احدین نئجه ایش تاپماغینا ایشاریر و او زامانا گئتمک‌له خاطیره‌نی دیریلدیر. بو خاطیر ایچینده یوسوفون عسگلرییی یادا دوشور و بیر داها زامان دالی آپاریر و یوسوفون سرجوخه درجه‌سینده کئشیک چکمه‌سیدن دئییر، «حاجی سئیفی»دن سؤز گئدیر و زامان بیر داها گئدیر مئترودا ایش تاپان گونلره..

زامان هله ده کئچمیش‌ده‌دیر و بؤلومون باشلانیشیندا احدین ایشه گئتدییی ایلک گونلریندن دئییر آنلاتیجی. و ایش چتینلیکلریندن دئمک‌له بیر داها «دا گئتمز کی» سؤزونه توخونور. و بوردان باشلانان اولایین قالانی آنلاتیلیر (قیزین اینتهار ائتمه‌سی گونون صاباحی)؛ «منصوری» احدی یانینا چاغیریر و ایچینده «اوچ بارماق» اولان پاکاتی وئریر احده «بگیر این بسته رو ببر حراست، بده به آقای شکوری». اؤیکونون اووجو بوردان باشلانیر؛ «دا گئتمز کی» بوردا آنلام تاپاجاق. بو اولای احدین ذهنینده یاپیشیب قالاجاق و بیر «لککه» کیمی داها هئچ زامان خاطیریندن گئتمه‌یه‌جک! هرنه، بو آرا احد «آقای شکوری»نی گؤزلرکن بالاشلی جانلانیر ذهنینده.. بؤلوم بیتیر.

احدین یوخوسو آنلاتیلیر و یوخوسوندا قاباقجا گؤردویو «عیشوه‌لی دانیشان قیز»ی گؤرور، آناسیدیر سانیر؛ نه ایسه آنلاییر کی آناسی دئییل ده، مئترودا اینتهار ائدن قیزله «زکیه» ائله بو قیزدیر.. یوخودا اونا اؤلوبسن دئییرلر.. اوجا بیر آغاجا آسلانیر.. سحر «اؤلونو آغاجینان وورون دوشسون» دئییر.. و یوخودان اویانیر.

آنلاتی رئالیستی ترزده آنلاتیلیر؛ یازار باجاریقلی تمهیدلرله اؤیکونو چکیجی ائتمیش و باشاریقلی بیر اؤیکو یارادمیشدیر. اولایلارین دال قاباق ائتمه‌سی، خاطیره‌لرین و سؤزجوک‌لرین تداعی یارادماسی و باش کاراکتئرین دویغولارینی، ایضطیرابلارینی قاراباسمالارینی، گؤزل شکیلده گؤسترمه‌سی و سونوندا اولایلارین بیر حلقه ایچینده دولانماسی (احدین قاراباسماسیندا) ایشاردیغیم تمهیدلردندیر.

 

3

باش وئرن اولایین یئری، اوچ «بارماق»، احدین یوخوسوندا اولان «اوجا آغاج» و سوندا گلن بالاشلی‌نین «قوجا، اوجا و ابدی چینار آغاجی» بو اؤیکوده (بو چینار «آغاج» یوخسا «اوجا آغاج» نئچه دفعه تیکرار اولور اؤیکوده) فرویدین پسیکوآنالیسیس [روانکاوی] نظریه‌سی بیچیم ایله یاناشساق، دلالتمند روللاری وار.

یازار احدین یئنی اؤیرنجی‌لرین بیلیم یوردونا گلمه‌سینی آنلادیر کن اونون دویغولارینی و سئویشمه‌لرینی "حسرت دولو" بیر دویغو ایله آنلاتیر:

یئنی اؤیرنجی‌لر گله‌جک‌لر. دانیشگاه قاباغینداکی کوچه‌لری، پاساژلاری و چرچیلرین دؤشندیکلری قالدیریملاری الک-ولک ائده‌جک‌لر. آخشاملار قیزلی-اوغلانلی بزه‌نه‌جک‌لر و مودا باخان کیم، کئفه باخان کیم، دولانماغا چیخاجاقلار. ائو بوغونتوسوندان قورتولان جاوانلار بو بیردن وئریلمیش آزادلیق اؤنونده یونگوللنه‌جکلر.  سئوه جک‌لر، سئویله‌جک‌لر. گوناها باتاجاقلار، پاکا چیخاجاقلار..

احد تئلئفوندا عیشوه‌لی دانیشان قیزی گؤرورکن، جینسل دویغولاری ایله بئله اوغراشیر:

احد قیزین صندل باشماقلاریندان لاکلی آیاق بارماقلاری و قیسا شالوارینین پاچاسینا قدر یاریم آچیق بالدیرلارینی نظردن کئچیردی.  قالان حیصصه‌لری تکمیللشدیرمک چوخ چتین دئییلدی. اؤیرنجیلیک دوستلارین موجرردی ائولرینده پورنو فیلیمدن-زاددان گؤرسه‌ده قیز جاماعات اونا همیشه یاساق اراضی حئسابلانیردی. احد اؤزونو آغیر توتوردو. کیتاب-کاغیذ ایله مشغول اولوردو و اوولدن؛ لاپ اوولدن یعنی اؤیرنجیلیکدن قاباق و حتتا سونرالار دفه‌لرله موساعید مؤوقئعییتی اولسادا بو یاساقلیغا توخونمامیشدی. بو یاساقلیق اونونلا دولانیردی، اونونلا گزیردی و اونون ایچینده ایدی.

احد ایسته‌دیی قیزا، «سحر»ـه دویغولو اولسادا، اونو «جینسییت‌سیز» ساخلاییر خاطیرندا:

احدجه بو یاساقلیغی پوزماغا درین دویغولو، عاطیفه‌لی بیر رابیطه یارانمالی ایدی. سحر ایسه اوشاق ایدی، اوزاق ایدی و احدین اوشاقلیغی و وارلیغینین بیر حیصصه‌سی کیمی جینسییت‌سیز بیر خاطیره ایدی. قوهوملاردا-قونشولاردا و دانیشگاه قیزلاریندا دا بئله بیر قابیلییت نه آختارمیشدی و نه ده تاپمیشدی. او احد ایدی و احد ده قالمیشدی. یعنی تک ایدی و هئچ بیر اینسان بو احدلیی پوزا بیلمیردی.

احد هر زامان معلوم اولمایان بیر ایضطیرابلا یاشاییر، و بو ایضطیرابی آتاسی وریندن‌دیر سانیر:

هر آن، هانسی معلوم اولمایان مسله اوزره خیرتده‌ییندن یاپیشیلب، سورغو-سوالا چکیلمه‌سینی گؤزله‌مک ایضطیرابی، دویوردو. بو حیسسینین یارانماسیندا آتاسی موصطافا جاببارزاده‌نی موقصصیر بیلیردی و هر بیر بوجاقدان حتتا یوخولاریندادا بئله موصطافا کیشینین بیردن چیخیب:-سن بیر الیمه کئچ!-دئمه‌سینی خاطیرلاییردی.

احد قاراباسما یوخولاریندا بالاشدا اؤزونو خالقین دیلینده و نظرینده اؤلو گؤرور:

بالاشلییا مئترو چکمیشدیلر. احدی سککییه قویمادیلار. بیلیتچی بالاعمی ایدی و نه قدر احد «نظافته گئدیرم» دئسه ده، -قدغندی. -دئدیلر.

احد دئدی:

- بالاعمی! منم احد.

- هانسی احد؟

- احد دا. احدجاببارزاده.

- احد جاببارزاده؟

- هن احد جاببارزاده، شؤوکت خانیمین اوغلو.

- شؤوکتین اوغلو!.. شؤوکتین اؤلن اوغلو؟

- نئجه اؤلن اوغلو؟! شؤوکتین ائله بیر اوغلو من ایدیم دا. احد، احد جاببارزاده.

- تانیدیم دا احد. ائله احد جاببارزاده. اؤلوب دا..

- نئجه یانی اؤلوب؟!... باخ بیر! منم؛ احد جاببارزاده.

- دئدیم دا اؤلوب. اینانماسان شؤوکتین اؤزوندن سوروش.

احدین یوخوسوندا، احد سئودییی قیز (سحر) اونو «اؤلو» سسله‌ییر و «آغاج»ینان اونون وورماغینی ایسته‌ییر، «سحر دئدی:- اؤلونو آغاجینان وورون دوشسون.».

اوسته گتیردیییم شاهیدلرله، بللی اولونور احدده بؤیوک بیر نیگرانچیلیق وار، احد ائرکک اگه‌من بیر آتانین الی آلتیندا بؤیوموش (اوسته احدین آتاسینین اؤزه‌للینی گتیردیم). و همه‌شه اونون وریندن بیر بلیرسیز ایضطیرابدا یاشاییر. احد هئچ زامان جینسل قونولارا توخونمامیش و اونلاری اؤزونه "یاساق" سانمیشس، بئله اؤز سئودیی قیزا دا جینسییت وئرمه‌میشدیر. آتاسی ائوینده گؤردویو تربیت‌له بلکه اخته‌لیک عقده‌سی و ایضطیرابی اونونلا قالمیش سوره‌کلی، او جینسل قونولاردان چکینیر همه‌شه! بلکه اؤزونده او گوجو گؤرمور؛ و قضیب حسرتی وار احدده. او آلت‌بیلینجینده اؤزونو قضیب‌سیز بیلیر و بونون اوچوندور یوخودا اؤزونو اؤلو (دیری وارلیق کی اؤلودور؛ جینسل تحروکاتی اولمایان لئش یانی!) گؤرور. فروید هر اوزن، اوجو بیز نسنه‌نی، کیشیلیک سیمگه‌سی‌دیر دئییر [2]؛ بو ازودن احدین آلت‌بیلینجینداکی «سحر» اونو اؤلو بیر وارلیق بیلیر. آنجاق احد یوخوسوندا اوجا آغاجا سیغینیر (قضیب سیمگه‌سینه!) آمما احدین یوخوسونداکی «سحر» بیلیر بونو و آغاجینان (قضیب سیمگه‌سی!) اونون وورماغینی ایسته‌ییر.

«بارماق» دا بیر طرفدن قضیب سیمگه‌سی‌دیر، بو اوزدن احدین یوخوسوندا بارماغی یوخ. و بو ننگ (لککه) اونون یاشامیندا اونونلادیر سوره‌کلی و «دا گئتمز کی». احدین ایشله‌دیی یئر ده بوتونلوک‌له دلالتمند بیر یئردیر؛ همه‌شه قضیب حسرتی چکن احد، جینسل دویغولاری اؤزونه یاساق ائدن احد، تونل‌لرده گئدگل‌ده اولان قاطارلارین دوراقلاریندادیر. یوخوسوندا بو مئترو بالاشلییا قدر گئدیر، آمما اونو ایچه‌ری قویمورلار، یوخوسونون سونوندا دا هئچ مئترودان اثر یوخدور. احد مئترودا نیظافت ائدیر؛ سانکی او دوراقلاردا هئچ گئتمه‌ین لککه‌لری سیلماق ایسته‌ییر..

اؤیکونون سون جومله‌سی نه‌قدر دلالتمند اولمالی‌دیر احدین حسرتینه! او همه‌شه‌لیک بیر حسرت‌ده یاشاییر (قضیب حسرتی!) و گؤردویو سون تصویر ده «قوجا، اوجا و ابدی چینار آغاجینین ترپتمه‌سینی» گؤرور.

 

قایناقلار:

[1] صبحدل، محمد. 1386، حیکایه‌لر

[2] پاینده، حسین. 1391، داستان کوتاه در ایران (داستانهای رئالیستی و ناتورالیستی)، انتشارات نیلوفر

[3] فروید، سیگموند. 1385، تفسیر خواب، ترجمه: شیوا رویگران، نشر مرکز

یازیدان سونرا:

جناب صبحدلین «اوچ بارماق» حیکایه‌سی ایله برابر باشقا اوچ حیکایه‌سینی «حیکایه‌لر» مجموعه‌سیندن، بوردان ائندیریب اخویا بیلرسیز!

اؤیکوجوک

اؤیکوجوک/ بیر اؤیکوجویون چؤزومو

 

اؤیکو ژانری نقدر ده تانینمیش اولسا، شعردن سونرا ان چوخ اوخونان بو ژانری بیز اوقدر تانیمامیشیق هله. بعضی‌لرینه اؤیکو رومانین بیر قیسمی و داها کیچیک رومانی اؤیکو سانانلار دا وار. آمما رومان اؤزونه بیر ژانر اولورسا اؤیکو بوسبوتون بو ژانردان فرقلی و اؤزگور بیر ژانردیر. رومان‌داکی اؤزه‌للیک‌لر اؤیکودن قات قات فرقلیدیر؛ هابئله اؤیکوده‌کی اؤزه‌للیک‌لر! اؤیکونو چرچیوه‌سینی دوزگون باجاریب چیخارتماق رومان گئدیشیندن داها چتین‌دیر. کاراکتئر بسله‌مک اؤیکوده گرکمیرسه رومانداکی کیمی، چرچیوه‌لی شخصیت‌لریی اولمالی هر اؤیکونون.

بو آرادا اؤیکوجوک، آیاق اوستو یاشام تؤروندن تؤره‌نن یوخسا اونون ملزومو اولان، یایغین ژانرا دؤنمک‌ده‌دیر؛ اؤیکودن آیریلالی. «اؤیکوجوک» / «حیکایه‌جیک» / «مینیمال اؤیکو» / «چوخ قیسا اؤیکو» / «قیسا قیسا اؤیکو» / «قیپ‌قیسا اؤیکو» / «سیخ اؤیکو» / «قیسا قورومجا» / «کیچیک اؤلچکلی قورومجا» / «مثل» آدلارلا تانینماقدا اولان اؤیکو ژانری، گئنللیک‌له 500 سؤزجوک‌دن آز یازیلاردیر. آنجاق سؤزجوک ساییسی بو ژانرا بیر بیچیم چرچیوه‌سی کیمیدیر و اوقدر ده سیخ دئییل. اؤیکوجویون تمل قورولوشو، بیر اولای، بیر یئرده و بیر زاماندا اولماغی‌دیر [1]. بیر گولمه‌جه [جوک] کیمی بیر قونونو آچیقلار، بلکه بیر شوک کیمی اوخوجونو دا شاشقین قویار.

اؤیکوجوک ژانرینی تانیتدیرماق چالیشماسیندا حؤرمت‌لی دوستوم «رضا کاظمی»، «یئر اوزوندن انسان‌لار سیلینمه‌یه کاش...» آدیندا اؤیکوجوک توپلوسونو فارسجادان چئویریبدیر. دونیا ادبیتاتیندان 99 سئچیلمیش اؤیکو دئییلسه ده بو کیتابا، کیتابی ایچه‌رن اؤیکوجوکلر آمریکادا «نیوتایمز» قزئتینده یاییلمیش اؤیکوجوکلردیر.

بو کیتاب درله‌ییب چئویره‌نین اؤن سؤزو ایله باشلانمیش و 99 اؤیکوجوک دالبادال گلمیش‌دیر. اینگلیسجه‌سی 55 سؤزجوکلو اولدوغوندان بئله بیر اؤیکوجوکلر یالنیز بیر لطیفه کیمی اولاجاق‌میش قورولوش باخیمیندان، یانی بیر قونویا توخونوب کئچه‌بیلر. دوزو ده ائله بودور: بیز 50 ـ 60 سؤزجوک‌لو بیر اؤیکوجوک‌ده اوردان بوردان دانیشماغا گیرمه‌مه‌لی‌ییک.

کیتابین اؤیکوجوک‌لرینین فضاسی آمریکا یازارلارینین اولدوغوندان چوخلو هالیوود باسقی‌سی آلتیندا اولوب و دئمک بیزیم کولتوره اویوشمایان بیریسی‌دیر! آنجاق چئویره‌نین آماجی بو ژانری بیزلره تانیتدیرماق‌سا باجاریب دئمک. ایشی ده اوغورلو.

یئری گلمیش‌کن آرتیرمالی‌یام «رضا کاظمی»نین ایشی ایله یاناشی «سمیه خیرخواه» دا ائله بو کیتابی «دونیادان 55 سؤزجوک‌لو حیکایه‌جیک‌لر» آدی ایله چئویریب، آنجاق رضا کاظمی چئویردییی اؤیکوجوک‌لر اوندان آرتیق‌دیر و باشقا اؤیکوجوک‌لر ده بو کیتابا قاتمیش‌دیر.

آماجیم بو یازیندان، ایکی کیتابی تانیتدیرماق‌دان سووای، بو ژانری تانیماق، بو ژانردا چالیشماق، بو ژانرین اؤزه‌للیک‌لرینی اؤیرشمک‌دیر. بیر شعر کیمین اولماسا دا بیر آن‌دا بیر یاشام پارچاسی، باجاریق‌لی آچیلارلا، بیر قورتوم سو کیمی بیر باشا ایچیب اوخوماق آماجینا یئتیشمک اوچون یازیلان اؤیکوجوک‌لر دونیادان داد آلماغا اولوملو اولار!

کیتابدا گلن اؤیکوجوکلرین بیرینی آچیقلاسام:

[«کیشی یاتاق اوتاغینا قاییداراق، ـ «سئوگیلیم گؤزه‌تله... ایچی دولودور» دئدی.

تختین بالیشینا سؤیکنمیش قادین ـ «آروادین اوچوندور بو؟» دئدی.

ـ «یوخ، حدیندن آرتیق ریسکی وار. بو ایشی اؤز آدامینا تاپشیراجاغام.»

ـ «من نه جورم؟»

کیشی گولومسه‌ییب ـ «مزه‌لی‌دیر، آمما هانسی مایماق بیر خانیمی موزدلو قاتیل کیمی ایشه گؤتورر؟» دئدی.

قادین دوداق‌لارینی ایسلادیب توپانچانی کیشی‌یه ساری توتاراق، ـ «سنین آروادین!» دئدی.] (گئجه ناغیلی/ جفری وایت‌مور/ یئر اوزوندن اینسانلار سیلنمه‌یه کاش..)

اینگلیسجه‌سی 55 سؤزجوکدن اولوشان بو اؤیکوجوک، تورکجه‌ده 60 سؤزجوک اولموش؛ نه ایسه بیر قونو اوزره گئدن، بیر زاماندا و بیر یئرده اولوشان بو اؤیکوجوک، ایسته‌دییی قونودان چیخمامیش، اؤیکوجویون سونلارینا قدر اوخوجونو تعلیق‌ده ساخلاییر و سون جومله‌سینده ایسه گؤزل آیرونی یارانیر.

ایلک جومله‌ده، «کیشی یاتاق اوتاغینا قاییداراق،» یازار، اوخوجونو کاراکتئرلرین خصوصی دانیشیغا چاغیرماق ایسته‌ییر. «یاتاق اوتاغی» و «اوتاغینا قاییداراق» فعلی بو دانیشیغین بیر اولای اورتاسیندا اولماسینی (بلکه سئکسدن سونرا) گؤستریر. نه ایسه بو دانیشیق تعلیق دوروموندا اؤیکوجویون سونونا قدر آسیلی قالیر. و دانیشیق نه‌دن گئدیر؟ کیمسه بیلمیر! کاراکتئرلرین دیالوگلارینی آنلاتیر کن؛ کیشی «یوخ، حدیندن آرتیق ریسکی وار. بو ایشی اؤز آدامینا تاپشیراجاغام.» دئمک‌له بو تعلیقی هده‌لی ائدیر و دورومو دهشته یؤنه‌لدیر؛ حال بوکی قاباقدان دا «تختین بالیشینا سؤیکنمیش قادین ـ «آروادین اوچوندور بو؟» دئدی.» گؤستریر کیشینین یاتاق اوتاغیندا اولان «سئوگیلی» کیشینین اؤز آروادی دئییلمیش. بو تعلیق سون جومله‌یه قدر اوزانیر و اوخوجو هله ده بیلمیر نه‌لر اولور.

بو دیالوگا بیر ده دیققت یئتیرسک:

تختین بالیشینا سؤیکنمیش قادین ـ «آروادین اوچوندور بو؟» دئدی.

ـ «یوخ، حدیندن آرتیق ریسکی وار. بو ایشی اؤز آدامینا تاپشیراجاغام.»

یاتاق اوتاغیندا، تخت اوسته اولان «سئوگیلی» کیشی‌یه «ایچی دولو» بیر نسنه گؤستررک «آروادین اوچوندور بو؟» سوروشور. بیز هله بیلمیریک بو نه‌دیر. آنجاق هر نه‌دیر شوخلوق دئییل و «حدیندن آرتیق ریسکی وار» کیشینین دئییشینه گؤره. یازار آنلاتیدان دییالوگا کئچمک‌له، آرتیق معلومات وئرمه‌دن باجارمیش ایلک یاراتدیغی تعلیقی ساخلاسین و گئد گئده ایسه اونون هیجانینی آرتیرسین.

«کیشی گولومسه‌ییب ـ «مزه‌لی‌دیر، آمما هانسی مایماق بیر خانیمی موزدلو قاتیل کیمی ایشه گؤتورر؟» دئدی.» جومله‌سینده‌دیر کی بیلینیر «یاتاق اوتاغین» خصوصی دانیشیغینین قونوسو نه‌دیر. کیشی آروادینی اؤلدورمک اوچون «موزدلو قاتیل» آختاریر. و سون جومله‌ده، «قادین دوداق‌لارینی ایسلادیب توپانچانی کیشی‌یه ساری توتاراق»، هر شئی بللی اولور. «ایچی دولو» نسنه «توپانچا» ایمیش و بئله‌لیک‌له «آروادین اوچوندور بو؟» سورغوسونا جاواب وئریلیر. آنجاق ایشاردیغیم آیرونی بوردا یارانیر کی، کیشی آروادینا خیانت ائدرکن، یاتاق اوتاغینداکی سئوگیلیسی (اویناشی) ایله اؤز آروادینین قتلینه پلان تؤکه تؤکه، «تختین بالیشینا سؤیکنمیش» قادین کیشینین آروادی وریندن اونون اؤلدورمه‌یینه مأموردور.

بوردا ایکی آیرونی وار: 1ـ وضعیت آیرونیسی و 2 ـ کاراکتئر آیرونیسی.

ایلک آیرونینی بئله آچیقلاماق اولار کی اؤیکوجویون باشلانیشیندان بئله نظره گلیر کی کیشی اؤز آروادینا خیانت ائله‌ییر و هابئله اونون اؤلدورمه‌یینه دوشونور. نه ایسه اؤیکوجویون سونوندا کیشینین آروادی اونون اؤلدورمه‌یینه قاباقدان پیلان ساهمانلامیش ایمیش.

ایکینجی آیرونی کاراکتئر آیرونیسی‌دیر. کیشینین اویناشی اولان «سئوگیلی» کیشینین یاتاق اوتاغیندا « تختین بالیشینا سؤیکنیرکن» کیشی اونا ایسته‌دییی فیکیرین تهلوکه‌لی اولماغیندان دئییر «یوخ، حدیندن آرتیق ریسکی وار. بو ایشی اؤز آدامینا تاپشیراجاغام.» و قادین کاراکتئرده او جسارتی گؤرمور کی ایشی اونا تاپشیرسین. نه ایسه سونوندا گؤرونور دقیقن ائله همن بو کاراکتئردی کی بو تهلوکه‌لی و «حدیندن آرتیق ریسکی» اولان ایشه گؤتورولموشدور.

گؤرونور اؤیکوجوک سؤزجوک سینیرینا رغمن اؤزونو اوقدر ده داردا گؤرمور و بؤیوک باشاری قازانا بیلر. سؤزو اوزاتمادان آماجینا دا وارار؛ سونوندا اوخوجونو شاشیردا بیلر ده. یوخسا خوش بیر خاطیره ایله باشباشا قویار اؤز اوخوجوسونو؛ و بونون گؤزللییی بوندادیر کی بیر آن ایچینده بونلارین هامیسی اولوب بیتیر. باشاریلی اؤیکوجوک بیر قورتوم سرین سو ایچمک کیمیدیر داغ هاوادا.

قایناقلار:

[1] ـ ...، (1391) حکایه‌نین امکانلاری، اویغونلاشدیران: همت شهبازی، پردیس دانش یاییم ائوی.

[2] ـ ...، (1392) یئر اوزوندن انسانلار سیلینمه‌یه کاش...، درله‌ییب چئویرن: رضا کاظمی، پردیس دانش یاییم ائوی.

قان تر ایچینده..

قاباقلار بیر اؤیکو یازمیشدیم ... بوردان ائندیریب اوخویا بیلرسیز (دئنه‌ییم‌دیر آنجاق)!