، ، ، ، ،
بیلمیر. ال‌لرینی قالدیرابیلمیردی. اؤز تعبیری‌یله ایچینده‌کی سویوق‌لوق دامارلارینداکی قانی دوندورموشدو سانکی. سؤزجوک‌لرین بیر آن ایچری‌سینده پیرتلاماسینی سئویرم. کئشکه سؤزجوک‌لر بیر آن‌دا موسیقی‌دن چیخان‌بیله‌ن ائش زامان‌لی سس‌لر کیمی چیخسایدی. دؤرد گؤزلو دولوخموش گؤزلری‌یله منه باخیر. هیجان‌دان هسه‌کله‌ییر. تانیمایان، ساغ الینده‌کی قایچی و سول الینده‌کی مئیوه پیچاق‌لارینی گؤرسه بیرینی اؤلدورمه‌یه گئتمه‌سینی ساناردی. بؤیوک قارداشیم سککیز ایل اؤنجه مطبخ پیچاغی‌یلا گئدیب اؤلو قاییتماسی اونو بو گونه دوشورموش. اون‌دان بری الینه گئچه‌ن هر تورلو ایتی نسنه‌نی توپلاییب گیزله‌دیر. قایغیسی من‌دن دئییل اؤزوم‌دن کیچیک قارداشیم‌دان‌دیر. آغ ساچ‌لاری آرخایا تارانمیش، یئنی حامام‌دان چیخمیش قیرمیزی دری‌سیندن تر آخیر. «بو او دئییل»، جومله‌سینی دئویرسن «او بو دئییل». جومله‌لر زامان‌دان گئری قالیر. مع‌الاسف ائش زامانلی‌لیغی بیر یئرده آنلادامیرلار. مع الأسف الشّدید... اینسانلاری، قونولاری، یاشادیق‌لاری زامانی پاراگراف‌لارلا آییرمالی‌سان؛ دئمک پاراگراف‌لارین ناموسونو قورومالی‌سان. هله هارالارینی گؤرموش‌سن ایکی دؤنه Enter دویمه‌سینی باسماق‌لا ایللوزیونیستلیک یاپارسان. ارکک‌سی گؤزلریندن گئچه‌بیلسن یوموشاق اوره‌ییندن گئچه‌مه‌زسن.
«قارا قافلان‌لار» چته‌سیندن چیخان اوچونجو کیشی‌نین چیخماسیندان آیلاردیر گئچیر. اعتراف ائدیرم بونو بیلینچلی اولاراق حافیظام‌دا اوره‌دیرم. ادبیاتا گیره‌لی اوزه‌رینده چالیشدیغیم قونولاردان بیری، خاطیرلاماق‌دیر. منجه اینسان بیر خاطیرانی آنینجا بئینینده یئنی‌دن جانلاندیریر و گئچمیش‌ده‌کی‌لرینه گؤره فرقلی بیر شئی اوره‌دیر. جئبیم‌ده‌کی الیم ترله‌میش؛ ترله‌مک‌له بیرلیک‌ده زامان گئچیشی‌نین فرقینه واریرام. سانکی زامان ایسلاق بیر شئی‌میش ده آدامین آوجونا دولارمیش. اسکی قارا قافلان‌لار چته‌سی ایندی بیزه اوتانچ وئریجی بیر شئی کیمی گلیر. ساعت 10:53و گؤستریر. باش بارماغین اوجویلا آشاغی‌یا یؤنه‌له‌ن اوخ ایشارتی‌نین خفیف باسماسی‌یلا ماوی بیر زمینه ایچینده بونو گؤره‌بیله‌رسن. دیسکینیرم. بیلمیرم من بؤیله‌یه‌م یوخسا هر مودئرن اینسان زامانی سینیرلارا بؤلوب یاشامینی بو کسیم‌لر ایچینده سوردوردویونه گؤره بؤیله حیس‌لره قاپانیر. باشقا تئوریمه گؤره زامانی زامانلاماغا اؤلچو تعیین ائتدیییمیز زامان هر شئی دوزه‌نله‌نمیر ده قاریشیر. قارما قاریشیق اولونجا دا اؤز قارما قاریشیقلیغینی اینسانا اوخدورور. بیر زامان‌لار آغلیمیزا گلی‌وئردییینده کارتون اوزه‌رینده یازدیغیمیز تئوری‌لر و تئوری مسأله‌سی منه تاخینتی اولدوغو ایچین پارتنئریم گرک میزاح گرکسه گئرچک منیم اوزه‌ریم‌ده چالیشدیغیندان دئییر. مقاله‌سی‌نین ده آدینی «قورامجی اینسان» قویدوغوندان سؤز آچیر.
ژله کیمی بیر شئی باشیندا چالخالانیر. باشی‌نین هر ترپنمه‌سی‌یله اویناییر و سایدام وارلیغینی گور بیر سس‌له بیر کره داها اعلان ائدیر. گؤزلرینی آچینجا تاوان‌دان تؤکوله‌ن گچین آلتیندان اؤزونو آبیرسیزجاسینا گؤستره‌ن کرپیجی گؤرور. «رضا رضا میندی خوروزا گئتدی شیرازا باجی‌سین وئردی قیرخ باتمان دوزا» بئینینده اوخونور. بونو سانکی باشینداکی ژله وارلیق اوخویور. اوشودور. ساغ یاناشاسینا یاتیر. دؤنه‌ر دؤنمه‌ز رحمتلی اری‌نین عکسینی گؤرور. گونلر اؤنجه گولومسه‌یه‌ن کیشی‌نین قیلیغیندا بوگون اینانیلماز بیر جیددییت وار. آغزینداکی حالت اسکی‌لری کیمی‌دیر. سانکی قونوشدوغو یئرده عکس سالمیش. اوغلو شارژداکی جئب تلفونونو اونا تاپشیرمیش‌دیر.
«قارا قافلان‌لار» آدینا رغمن چته‌میز تروریست بیر اؤرگوت اولمایاجاق‌دی. هدفیمیز یالنیز توپلومون آلت قاتلارینداکی اینسانلاری حرکته گئچیرمک‌دی؛ دئمک سونرالار بؤیله اولدو. کیچیک تئوری‌لردن بیله دئوریمسل بیر حرکت چیخارماق ایسته‌ییردیک. آنجاق بؤیله اولمادی. چیی آدام‌لارین تئوری‌لری ده بول اولار. اؤنجه اصطلاحی دوزه‌لدیب سونرا اوزه‌رینده آراشدیرما آپاراردیق. اؤرنه‌یین «اکونومیک گؤسترگه بیلیم»ی کیمی اصطلاح‌لار. ایکیمیزدیک. ایکی آدام‌لا توپلوم دوغولور؛ یالنیزلیق‌لاریندان خبرسیز ایکی آدام‌لا دوغولوب دوغولمادیغینی بیلمیرم. بیریمیزه سویوق ده‌یسه‌یدی توپلوم اولوشمازدی. نه‌یسه دئوریمسل حرکت‌لره ان آزی ایکی کیشی لازیم‌دیر. ایل‌لر بویو دونیادا توتولان موضع‌لری تعقیب ائدیب چئشیتلی قونولاردا دونیا لیدئرلری‌نین موضع‌لرینی اؤیره‌نیردیک. هر حالدا قورو مانکن‌لر دئییل‌دیک. دونیانی ده‌ییشدیرمه‌یه بیر سورو قورال‌لاری دوشمانلاریمیزدان بیله اؤیره‌نمه‌لی‌یدیک. چونکو ظاهرا پراگماتیزم هر یئرده حلال‌‌میش. «کئشکه سیچان اولایدیم» پیام حذف شود؟- حذف شد.
شارژداکی موبایل صفحه‌سی‌نین باشی‌نین ساغ یاناشاسیندا نفس آلیب وئرمه‌یی آندیران بیرنئچه چیزگی‌نین دولوب بوشالماسی تانیش‌دی. «یاشیل آچار قیرمیزی قاپادار» جومله‌لرینی ازبرله‌میش‌دی. قاپی زنگی چالینیر. زنگ چالینینجا سانکی باشی ایچینده‌کی ترپه‌نه‌ن اک وارلیق دا گوجه زورا دوشور. نه موتلوکی اونلارین قاپیسی دئییل. قاپی آچیلما سسی گلدی. قونشو قاپیسی‌دیر. گؤزونو یومموش‌کن اری‌نین عکسینی گؤزو اؤنونده جانلاندیریر.
La terra ruotava, ma il luogo ove il filo era ancorato era l'unico punto fisso dell'universo بیلمیرم. گئرچک‌دن بیلمیرم. باشیم دولانیر. سیاسی پارتنئریمین اکیز خالالاری بیرنئچه اؤیرنجی و بیلدیییمیزجه اورتا ائییتیم‌لی گنچ و اری‌یله چکیشمک‌ده اولان باشقا بیر قادین‌لا درنک قورموش‌دو‌لار. اونلارین ارکک قارشیتی حرکت‌لرینی اصلا دوغرو بولموردوق. اونلاری بیزیم‌له چالیشمالارینا گؤره اوفیسیمیزه چاغیرمیشدیق. آنجاق اونلار بیزلرین هدفینی اونلاری باغیمسیزلیق‌لاریندان ائتدیرمک بیلیردیلر. اوفیس قاپی‌سینین آراسینی آچیق قویمالی‌یدیق. طبیعی‌کی بیرنئچه قادین ایکی گنچ اوغلان‌لا «نه ایش‌لری وار؟» سوراردی‌لار محله‌ده‌کی هر شئیه بورون اوزادان‌لار. ائولی قادین ال‌لرینی اؤلچه اؤلچه قونوشوردو. باروتلاندیغی زامان البته کی قافلان‌لاری قورخودوردو. سؤزلری هئچ بیر فلسفی دایاناغا دایانمیردی آنجاق دراماتیک زنگین‌لییی بیزی او زامان شاشیرماغا و بو گون‌لرده دیز چؤکمه‌یه مجبور قیلمیش‌دی. صحنه‌نین هیس توتموش دووارلاری بیله قادینین درد ایله محنت‌دن قایناقلانان گوجه صاحیب اولدوغونا اعتراف ائدیردی. سسی تیتره‌دییی زامان دووارداکی همزادلاریمیز یئر ده‌ییشه‌ن کیمی اولوردولار. باشیندا آخان لئچه‌یینی دوزه‌لتمک ایچین آچدیغیندا زئیتین رنگی ساچی و سوت رنگی بوینوندان یاری قارانلیق اوتاغیمیزا جنت ایشیق‌لاری ساچدیریردی. دوروشو ساغلام، سؤزجوک‌لرینده دورغونلوق یوخ‌دو. گؤزلری یاشلانینجا تام بیر مهارت‌له باشقا بیر سس چیخاردیغینی حیس ائده‌ردین. آرامیزا سوکوت چؤکسه‌یدی گودونو بکله‌دیییمیزی ساناردین. بو آرادا یالنیز دیل بیلمه‌زلیک‌دن ویزیلدایان لامپا گودو مودو تانیمازدی. قارشیندا یورودویونده چکینه‌ک قیچ‌لارینی ایشینه دوشکون بیر عسکر کیمی دوزه‌ن‌له آتیردی. یان‌دان باخسایدین آبارتیلی اولمایان باسن‌لری تیتیزلیک‌له اؤزلرینی اوینادیردی. کونتروللو اؤفکه‌یله آیاغی آلتیندا قالان کارتون‌لاری یانا دئویریردی. گؤزللیک –کولتورل بیر سئچیمین بیولوژیک اورونو-، گؤزللیک، قادین‌لارین هم گوچ، هم سوچ قایناغی- یالنیز گؤزللیک‌دن پای‌لاری اولان قادین‌لارین-. دلی‌لیک‌له دئهانین آراسی- بو سؤز اؤزوم‌دن دئییل- ندان فیرلانان یاری گولونچ یاری جیددی بیر تیاترویا گیرمیشدیک. بیری نه‌دنینی سورسایدی بیلمه‌یه‌جک‌دیک. ایندی ده بیلمیریک. یالنیز بیر شئیی یا وضعیتی داوام ائتدیرمک. داوام ائتدیردیکجه بیر نه‌دن بولوناردی بلکه. بیلمیردیک. بیلمیریک. بیله‌رمی‌یدیک؟
اؤنجه کارتونا سونرا دفتره گئچه‌ن نظریه‌میزه گؤره «زورونلو ایش بؤلوشدورمه» تئوریسی اساسیندا یینه ده توپلوم‌دان آیری دوشوردولر. ارکک اگه‌من یاپی اونلاری یالنیزلاشدیرمیش‌سا بو دفعه ده باشقا بیر توزاغا سالمیش‌دیر اونلاری البت؛ رنک ده‌ییشدیره‌ن آنجاق اؤیله‌جه قالان یاپی. اونلار بو حرکتلری‌یله بیزجه «جینسیت آییرتچی»لاری‌یدیلار.
سیاسی فعالیت‌لریمیزی اؤرت باس ائتمک ایچین بیر ماغازا کیرایه ائتمیشدیک. کارتون ییغیردیق و بؤیله‌جه توپلومون ایچینه گیریردیک. البته بو ماغازا بیزیم چوخ ایش‌لریمیزی اؤرت باس ائتمک ایچین قوللانیلیر. گوناها باتماق – دونیادا بؤیله قوروم‌لارین یانی سیرا دوغال اولان بیر شئی- و ایندی ایسه ادبیاتا دالماق. آنجاق اؤرت باسیمیز لاپ دا اؤرت باس اولماسین دییه اؤلدوم قارا گون‌له قارا قافلان‌لار رسیم‌لی بیر پوستر ده تاپدیق. اوندا، پاییزدا یارپاق‌لاری تؤکولموش آغاچ‌لار اؤنونده – نیویورک پارک‌لارینا بنزه‌یه‌ن یئرده- دال دالا دورموش ایکی قارا قافلان گؤزوکور. اؤنده‌کی قولاق‌لارینی یاتیرمیش دال‌داکینا باخاراق آغزینی خیریلدایاراق آچمیش بئلینه تاو وئرمیش. آرخاسیندا، قولاق‌لارینی شکله‌میش و اولدوقجا آچیق و گؤزلرینی احتمالاَ دیشی‌نین اوستوندن جایدیریب دیک باخان باشقا بیر قافلان گؤزوکور. شکیل تام بیزی یانسیماسا دا چوخ تحریک ائدیجی‌دیر. ایچری‌یه گئچه‌ن هر کس اونلاری گؤرونجه بیرنئچه ثانیه گؤزونو اونلاردان آلابیلمیر. مدنیت مین ایل‌لرجه اینسانین اینسانی تحریک ائتمه‌سینه قارشی قویموش اولسا دا طبیعت آچیق ال‌لری‌یله بونو اون‌دان اسیرگه‌مه‌میش.
قونشو حیطینده اوینایان بیرنئچه خوردا اوشاق پوروزلو و نیهایت درجه یوغون اولان سس‌لری‌یله بیر شعری اوست اوسته اوخویورلار. شعر فارسجادیر و یاتار قادین آنلاماق ایچین بیر داها باش‌دان سونا اونون دیل بیلگیسی قورال‌لارینی چیخارماق ایسته‌ییر. اوشاق‌لار اؤز اویون‌لارینا مشغول‌کن شعری تکرارلایاراق اوزاق‌دان ائییتیم گؤره‌ولرینی یئرنی یئتیرمک‌ده‌یدیلر. کیمی یاپی‌لاری چیخارابیلمیر. دوغرودان ائییتیم آلماق لازیم. باشینداکی تپه‌گؤزون جنین وضعیتلی وارلیغی ایرکیلیر. اونو غریب قالماق‌دا ساخلاماغا اصرارلی داورانیر. قادین الینی آلنی‌نین اوستونه آپاریر. بیرآز آوکله‌ییر. نه‌دن بیلسین و اصلا هاردان بللی، اسرارانگیز بیر گوجو یورویوشه سالان بو آوکله‌مه‌لر اونو یوواسیندان چیخارار دییه داوام ائدیر. آوکله‌دیکجه چیخمیرکی هئچ سانکی یوخویا گئچیر- کیم؟ هم قادین هم ده تپه‌گؤزون جنین وضعیتلی وارلیغی.
«آل پاچینوی من، دارم می‌رم الهه رو از مدرسه بیارم، وقت کردی بیا بیرون». بو قادین‌لارلا هئچ بیر قونودان قونوشمامالی‌سان. پیام حذف شود؟ توپلوم بیلیم‌ده گله‌نک قویان سیرالی اولاراق مارکس، وبر و دورکیم ایله باشلادیق. مارکس و وبرین آدی بیر یئرده گلدییینده باش قاریشدیریجی بیر سکته یارانیر. بو تور ایش‌لره گیرمه‌نین پلانلی اولماسینی دوشونوردوک. آنجاق پلانلی دئدیییمیز شئیین ان آزی بیر یانی تصادوف ایچینده حرکت ائدیر. سونرالار ایپ الیمیزدن چیخدی دا باشقا یئرلره سوروکله‌ندیک. بیلگین‌لرله تئرمین‌لرین آدلارینا چوخ چکینیردیک. مثلا گئورگ زیمل‌ین آدیندا بیر ایییمسرلیک یاتمیش. گافمن‌ده گیزلی بیر چیلغینلیق کشف ائتمیشدیک. دورکیم‌ه گؤره ایمیلیمین پست ووردونو homo duplex قویموشدوم.
گئجه‌لری کارتون دوکانی/اوفیس‌ده اوتوروب یاشیل گؤزلری‌یله معجزه گؤرموش کیمی کیرپیک چالمادان بیزه باخان بیر یئنی یئتمه ایله سیگارا ایچه‌رک اوخویوردوق و اونون سؤزلریمیزدن بیر شئی آنلامادیغی‌نین سئوینجیندن حرکت اؤنجه‌سی اوخومالاری سوردوروردوک. یانیمیزداکی گاز کپسولو دولدوران ماغازادان گله‌ن یاپای گاز قوخوسو ایسته‌نمه‌دن نارکوتیییمیزی تأمین ائدیردی. ایشیمیز جانلاندیرابیله‌جه‌ییم‌جه هرشافت و ماخت و بیر بیلیم آدامینین باشقا بیر بیلیم آدامی طرفیندن (بلکه عینادینا؟) اورگانیک‌ینی مکانیک، مکانیک‌ینی اورگانیک ایله ده‌ییشدیرمک جسارتی ایله -هر حالدا آنلام‌دا چوخ ده‌ییشیک‌لیک گؤسترمه‌ز- بیر یئرلرده یوغونلاشدی دا اینجه‌لدی.
باشینداکی جنین تپیکله‌مه‌یه باشلادی. ایندی تزه بوردا قادین باشا دوشورکی او دا اوردان چیخیب قورتولماق ایسته‌ییر. دردلی بیر آه چکیر. بو عصبی جنینین چیخماسی‌یلا بیرلیک‌ده اؤلومون قاپیسینی آچماق‌دان بدنی تیر تیر تیتره‌ییر.
قاییر، قاییر، قاییر. ایش چکیب اوچونجو شخصین بیزه گلمه‌سینه چاتیر. اونو کارتون دوکانیندا قوناق ائتدیک. بیرنئچه توپلانتیمیز اوخودوق‌لاریمیزی بیربیرینه گئچیرمک‌له گئچدی. بیرنئچه هفته سونرا هدف‌لریمیزی اؤیرنینجه بیزدن آیریلدی. البته بو راحاتلیق‌لا آیریلمادی. بیزلره «قورخونچ وارلیق‌لار» دئدی. بوردا سون سوسیال تئوریمیزی ایره‌لی سوردوک: «مرکزین قورخونچلوغو اونون مخالیف‌لرینه ده اوخور. بؤیله‌لیک‌له یاخشی نیت‌لی اولسالار دا یینه ده خالق اونلاردان قورخاجاق». اینسان‌لارین آپولوتیک اولمالارینی بیر دایاناغا دایاتمیش‌دیق آرتیق. بو کز «اوچ پرسوناژ یازار ایزینده» کیمی بیر شئی تورالاشماغا باشلامیش‌دی. دوکانین قاپیسی اؤرتولویدو. هر زامانکی کیمی اؤلومسو لامپا چیفت قاناتلی بؤجک‌لر اوچماسیندان چیخان سس‌لر کیمی سسله‌نیردی. توزاناق‌لی هاوانین یانی سیرا چوخ سورمه‌ز بیر یاغمور چیله‌شمه سسی دنه دنه نجیس‌لیک‌لری تؤکمه کیمی یاغماغا باشلامیش‌دی. سینیرلری پوزولونجا یووارلاق گؤزو ایچینده‌کی قهوه رنگی گؤزببه‌یی یاشاراراق اویناییردی. منیم ده گؤزلریم یاشاریر سسیم کسیلیب تؤکولوردو. گؤز رنگیمیز قهوه رنگی اولا اولا گؤزلری گؤزلریمه غریب گلیردی. باتیلی‌لار اؤز ماوی گؤزلولری‌یله بؤیله‌سینه پروبلم‌لر یاشاییرلار یا یوخ؟، بیلمیرم. بللی بلیرسیز بیر گولومسه‌مه اوزوم‌ده توخوندو. گولومسه‌می سؤزلرینی تأیید ائتدیییم‌دن آلغیلامیش‌دی. اونا گؤره بیز خالقی ایسته‌مه‌دن اؤز اویونلاریمیزا چکه‌جک‌دیک. اونلاری صحنه‌یه چیخاراجاق‌دیق آما اویون‌لارینی راست‌گله اولای‌لارا تاپشیراجاق‌دیق. چته‌میزین آدینی گولونچ بولدو. «زوران قارا پیشیک تاپیلان بیر مملکت‌ده بو آدی هاردان گتیرمیش‌سیز دییه تعجب ائدیرم» دئدی. ساققالی سئیرک قاراشین اوغلانین جسارتی خوشوما گلدی آما گئتدی کی گئتدی.
بیر بو بیر ده پارتنئریم‌دن گیزلین آدلاندیردیغیم «خالالار درنه‌یی» اویه‌لری‌نین توتوقلانماسی‌یلا بیرلیک‌ده توپلوم‌دان ادبیاتا قاپاندیق. اونلاری توتوقلاماق‌دان اؤنجه هدفی باش باشا قویماق یوخسا قارا قورخو گلمک بیلینمه‌یه‌ن، «ممه‌لرینیزین قدرینی بیلین» جومله‌سینده بیر یازی اویونجاق ماغازالارینا گلیر –قاباغیندان گئچدیییم زامان ایسته‌ر ایسته‌مه‌ز اوزومو اؤزونه چکه‌ن و دؤشوم‌ده‌کی بالیغی سوسوز بیر شیشه ایچینده چیرپیندیران ماغازا-. هئچ کیمسه‌دن قوشوقولانابیلمیر یازینی دا پولیسه گؤستره‌بیلمیرلر. هر حالدا جینسیت آییرتچیلیغینا اینانان‌لار باشقا جینسیت آییرتچی‌لارینی توتورلار. بیز ده سیاست‌ده هئچ بیر شئی ال‌ده ائده‌بیلمه‌یه‌جه‌ییمیزدن دولایی سیاسی قارا قافلان‌لاردان باشی آشاغی ادبیاتچی قارا قافلان‌لارا دؤنوشدوک.
ایلگینچ‌دیر؛ لوبنانلی‌لار «ث»یی «ت» تلفظ ائدیرمیش‌لر. اووه ساعت11:02. تلفون چالیر. باشینداکی وارلیق سانکی «دور تلفونو گؤتور» دییه چیغیریردی. هله ده منی «حاجی» خطاب ائدیر. باشینداکی وارلیق گویا «یاشیل آچار قیرمیزی قاپادار» اؤلوم پارولاسینی خاطیرلادیر. «قدرتین اوره‌تدییی کلیمه‌لری قوللانما» دییه دوستجا بیر خاطیرلاتما یاپدیم. ارنستو لاکلائو و شانتال موفه. دوود- دوود- دوود- کئییمیش ال‌لری‌یله یاشیلی باسدی. جنیفر له‌مان کیتابی‌یلا دورکیم‌ین دادینی قاچیراجاق. الو... تلفون آرخاسیندان یالنیز خیشیلتیلی هاوا سسی گلیر...
حمید قرائی ـ قوم
hamid.qarai
- ۹۴/۱۱/۰۹