حمید قرائی
بیر قوملو اولاراق قوم‌دا ایلک تورکجه رومان چیخما سئوینجینی یاشاسام بیله «قلمه‌قوزان» رومانی‌نین بیر یاندان قوملو دیگر یاندان ایسه قوملو اولمایان اؤزللیی‌نین آلتینی چیزمه‌لی‌یم. گونتئر گراس کیمی یازارلارین ان قاباریق اؤزللیک‌لریندن بیری، آلمان بیر یازار تانیندیغی تقدیرده آلمان کؤکنلی اولماماسی‌دیر. بو اؤزللیک جئیمز جویس کیمی یازارلاردا اولسا دا بو ایکی یازارین آراسینداکی بؤیوک بیر فرقلی‌لییی گؤز اؤنونه سرگیله‌ییر. اصلینده گونتئر گراس، اؤزونو یازماغا قامچیلایان تمل فاکتورلاردان بیرینی باشقا بیر یئردن ـ گدانسک‌دان ـ گلیب یئنی یوردو ـ آلمانیادا ـ غریب یاشاماسیندان بیلیر. من بو مسأله‌نی شریف مردی‌نین یالنیز بو اثرینده دئییل بلکه بیرچوخ اؤیکولرینده ده گؤرورم. اصلینده یازارین ـ اؤزللیک‌له بو اثرینده چوخ گؤزه چارپیر ـ بیر یئرده ساکین اولماماسی، دئمک باشقا بیر یئرده دوغولوب آیری بیر یئرده بؤیومه‌سی اثرین روحونا جالانمیش‌دیر. «قلمه‌قوزان» کیمی شخصیت‌لر سانکی بیر چاغری‌یلا گلیب «اول» دئیینجه اولورلار. آتاسی‌نین آغزیندان چیخان حیکایه‌لر، دابباق، اؤزو، شاهزاده، پیشیک‌دن، آشاغی یوخاری سونونا قده‌ر بیر شئیین تاماملانماسی اومولمور. عمی جانلانیر دا اؤلور؛ بیتمک توکنمک بیلمه‌یه‌ن یوروم یوزوم‌لار قویروغو بیر شئیین باشا چاتاجاغی خبرچیسی دئییل. دوراقساماماق هر یئرده حاضیردیر. یازار سؤز آراسیندا سؤز آچیر، اوخوجویلا میرت ائدیر ده بیر شئی بیتمه‌سینی گؤزله‌مک ایشینی زکیجه بوش ایش‌لر بیلیر. مین بیر گئجه داماریندان کسیب فیشقیردان قانین رومانین تابلوسونا سرپیر. آنلاتی قوم دنه‌لری کیمی آغیرباشلی بیر شکیلده زویوشور. یازار قوم‌دا یاشاسا بیله قوم‌دا دئییل، گرگان‌دا افرا پارکیندا، بیلیم‌یوردوندا، خیال گوجویله بیر شئی‌لر یارادارکن الدن اوزاق ویا بیله‌سینه واریلمایان بیر سئوگی حسرتینده‌یکن تامامن سکونتسیزلیک ریوایتچیسی اولور. دستانین قایناغی یوخو مو بیردن‌بیره یوخلاماماغا نه‌دن اولان عاجاییب بیر وارلیق می آغیزلاردان آغیزلارا دولاشان ناغیل‌لار می؟ اؤنملی دئییل کی هئچ، آراماسی بوش بیر شئیه بنزه‌ییر. چونکو «گئرچک»، غایی عیللت، کسینلیک، سونوج و هرهانگی باشقا بیر شئی بولوندوغو شکیده، بو اثرده گؤزللییی دادابیلمه‌ریک. بو رومان‌دا گؤزللیک ساکینسیزلییینده اؤزونو گؤسترمک‌ده‌دیر؛ هئچ یئرده‌لیک‌ده، ریوایتین اؤز گئدیشینده، بیلینج‌آلتی‌نین اؤزباش آخیشیندا، بؤیرک یئتمه‌مه‌زلییی و رومانداکی چئشیتلی کاراکتئرلرین بیر آنلاتینی سوردورمک‌ده کئیف اوستونده اولوب اولمامالاریندا.
- ۹۵/۰۲/۳۱