کیتابی فیدی‌بوک موفته قویموشدو. دانلود ائله‌دیم. اوچ‌یوز قیرخ صفحه‌دی، فیدی‌بوکدا سگگیز یوزدن آرتیق ایدی. گونده بیر یا ایکی متفکردن اوخودوم، و سونلاریندا داها چوخ اوخودوم. یاخشی کیتاب ایدی. تقریبا آلن دوباتنین اؤز سبکینده یازیلار ایدی و چوخو دا تکراری (قاباقلار اوچ کیتاب آلن دوباتن‌دان اوخوموشام) نه ایسه چوخلاری ایله تانیش اولدوم و یاخشی شئیلری ده وار ایدی. اول ده گومان ائتمیردیم کی یاخشی اولا (چون موفته قویموشدو فیدی بوک) آمما هر حالدا قویدوغوم وقتینه دییر.
Oct 24, 2018
کیتابی فیدیباکسدا اوخودوم. اوخویوب قوتاراندان سونرا گؤردوم کی باشقا ترجمه‌سی ده وار نه ایسه او ترجمه فیدیباکسدا یوخ. بو کیتابی مصطفی ملکیان اؤنرمیش. چوخ گؤزل اؤلوم قونوسونا توخونموشدو. چوخ لذت آلدیم. باشقاسینین اؤلومو بیزیم دریمیزین جیزیلماغی کیمی ده دویولمور. و بو چوخ هوندور بیر قاورامدی. رومان چوخ گؤزل یازیلمیش.
(Oct 20, 2018)
رومان چوخ گؤزل. دولو احساس. دولو گؤزللیک. اوقدر گؤزل ایدی کی فیدیباکسدا یوزونجو صفحه‌ده بیلدیم نه خبردی شوک اولدوم. نه قدر دویغولاری گتیره بیلمیشدی. چوخ گؤزل قوتاردی. چوخ گؤزل باشلامیشدی. دونیاسی کاملا تخیلی دونیادی، نه ایسه هئچ بیر اذیت ائدیجی عنصری یوخ ایدی. عموما من بئله رومانلاری خوشلامارام، آمما بو ایشی قورو باشقا. دونن مهر آیین ییرمی دوققوزوندا قوتاردیم.
(کئچن یازیلاریمدان 2018/21/Oct)
یوخلوغون وارلیغی:
رولان بارت قوراملاشدیردیغی آنلاتی‌بیلم چرچیوه‌سینده «قیرمیزیم» و «سوموکلری قالمیشدی» حیکایه توپلوسونون اینجه‌له‌مه‌سی ایله، آنلاتی اوزره اؤزوتله‌دیی آنلامسال بیرئیلرین تانیتیمی
اؤزت
غفور امامی زاده خیاوی ایکینجی کیتابینی «سوموکلری قالمیشدی» باشلیغی ایله اوخوجو کوتله‌سینه سونموش؛ ایکی ایل اؤنجه ایسه، 1396دا، «قیرمیزیم» آدلی اؤیکو توپلوسونو یاییملامیشدی. بورادا آماجیم یازارین اؤیکولرینه تنقید گؤزو ایله باخاراق، فرانسیز گؤسترگه‌بیلیمچی و الشتیرمن، رولان بارت یؤنته‌می ایله آنلاتی بیلیم چرچیوه‌سینده اؤیکولرین یاپیسینی بلیرتیب، دولاییسی ایله بارت‌ین اؤنه سوردویو قیسا تانیتیملا اؤنوموزده اولان متنین «اوخورجا» یوخسا «یازارجا» اولدوغونو دارتیشاجام. آنجاق ایلک اؤنجه رولان بارت‌ین 1970ده یاییملادیغی اس/زد باشلیقلی کیتابیندا آنلاتی اوزرینده قوراملاشدیردیغی سونوجا اشاره ائدیب؛ ساووندوغو هر آنلاتینین توم قارماشیقلیقلارینا باخمایاراق بوتونلوکله بئش دوزگویله اؤرتوشدوردویونو آچیقلایاراق، همن دوزگولر اوزره قیسا تانیتیم وئره‌جه‌یم. تانیتیملارلا برابر آدینی چکدیییم آنلامسال بیرئیلرین قاوراییشی قولای اولسون دئیه سون ایللرده یاییملانمیش اؤیکو یوخسا رومانلاردان اؤرنکلر گیتره‌جه‌یم. ایره‌لیده ایسه غفور امامی زاده خیاوی‌نین هر ایکی اثرینین بیرر اؤیکولرینی قیسا اؤزتلری‌یله اله آلدیغیم یؤنتم دوغرولتوسوندا آچیقلایاراق، یازارین حیکایه‌لرینده یارارلاندیغی دوزگولری و ده یارارلانمادیقلارینی گؤستره‌جه‌یم.
مقاله‌نین سونوندا، اله آلدیغیم کیتابلارین اؤیکولرینین باشقا اؤزللیکلرینه قیساجا توخوناراق «جیلخ آنلاتی» قاورامینی ساوونوب، یازارین ایسه آنلاتیسیندا بو دوغرولتودا آددیملادیغینی وورغولایاجاغام.
آچار سؤزلر: رولان بارت، آنلامسال بیرئی، اوخورجا متن، یازارجا متن، قیرمیزیم، سوموکلری قالمیشدی
مقاله‌نین پی‌دی‌اف فورمونو بوردان ائندیرین.
اولیسسئس یوخسا اولیس (یولیسسئس) رومانینین اؤنه‌میندن دانیشماق منه توشمز. آرماغان اکیجی (جیمز جویس’ون نوزاد ارکمن’دن سونرا ایکینجی کره تورکجه‌یه چئویرن آدام) «اولیسسئسی نه‌دن اوخومالیییق؟» باشلیقلی یازیسینیندا سایدیغی نه‌دنلر. آرماغان اکیجی اؤز یازیسیندا بئش نه‌دن گتیرمیش! او بئشینجی نه‌دن ایسه باغلانیر اوغوز آتای’ین «توتونامایانلار» رومانینا! ییرمینجی یوز ایلین ان اونلو تورک رومانی. اوغوز آتای بو اونلو رومانی 1971ده آنا تئمی قورخو اولاراق یازمیش، دیری ایکن داها باسیلمایاجاق قالیر و کوته طرفیندن آلقیلانماز نظره گلسه ده آنجاق سونرالار دفعه‌لرله یاییملانان و ان چوخ ساتیلان رومانلاردان اولور.
توتونامایانلارین قونوسو: سلیم ایشیق’ین اینتیهار ائتدییینی اؤیره‌نن تورغوت اؤزبن، ایهمال ائتدییینی دوشوندویو آرخاداشینین کئچمیشینین ایزینی سورمه‌یه و سلیم’ین تانیدیغی اینسانلار آراجلیغی‌یلا اونو تانیماغا چالیشیر. هر اینسانا فرقلی بیر یؤنونو گؤسترن سلیم’ین گؤرونتوسو، تورغوت’ون بو اینسانلارا دانیشماسی سونوجو اوخوجونون و تورغوت’ون گؤزونده خصوصیت قازاناجاقدیر. روماندا بیر چوخ کیشی وار آمما هر بیری اصلینده سلیم’ین حایاتینداکی کیشیلردیر و توم آنلاتیلار سلیم اشیق’ی آیدینلاتیر. سلیم ایشیق «دوشونن و سورغولایان اینسان»ین سیمگه‌سی‌دیر و بو اوزدن «توتونامامیش»دیر. (تورکجه ویکی‌پئدیا-توتونامایانلار)
21/10/1395 (سه‌شنبه 2017/01/10)
رمان گرسنه ـ کنوت هامسون ترجمه احمد گلشیری انتشارات نگاه: تهراندان آلدیم، دوشنبه سایتیندا هامسونا گؤره بیر یازی وار ایدی اوردا تانیش اولدوم و بو یازارین سوراغینا گئتدیم. کیتابی آلاندا کیتابچی باشقا کیتابدا ساتیجیلار کیمی منه اؤنَردی و من ده آلدیم. چارلز بوکوفسکی‌نین عامه‌پسند رومانی. آنجاق گرسنه رومانینی کی گرک گرسنگی ترجمه اولایدی ایکی گونه اوخویوب بیتیردیم. بو روماندا یازار بوتونلوکله اؤز ایچینده دیالوقدادیر؛ آجلیق چکمه‌یین لاپ درین ائتکیلرینه واریر؛ آج انسانین روحی چلیشکیلرینه و شرافت‌له شرافت‌سیزلییین ایچینده یازیلمیش و بیتمه‌ین دیالوقلاردیر بو رومان باشدان باشا. سونوندا گؤزل بیر رومان اوخوموشام سانیرام. ائله بیل کیتاب یاخشی ائدیت اولمامیشدی و دولو ایدی املایی و ویرایشی غلطلرله. رومانی مدرن کلاسیک اثرلر سیراسیندا تانیتدیرمیشدیلار. هر حالدا اوخوماغیندان و هامسونلا تانیشدیغیمدان ممنونام.
22/10/1395 (چهارشنبه 2017/01/11)
صوبدن چارلز بوکوفسکی‌نین عامه‌پسندینی اوخویورام (دونن گئجه 50 صفحه‌سینی اوخودوم) آنجاق هم شیرین هم ده قورو بیر روماندی. و آدی کیمی عامه‌پسد یا دا pulp دی ائله. سونو بودو کی اوقدر راضی ائتمیر آنجاق یازماغی اؤیره‌ده‌بیلن رومانلارداندیر. نثری هئچ پیس دئییل، ترجمه‌سی یاخچی‌دی. آمما آمئریکان یازی ترزیدی هر حالدا.
بهار درویش‌جمال‌اوغلونون 2014ده یاییملانان چالیشماسی «آنلاتی‌بیلیمه گیریش»، تورکیه‌ده آنلاتی‌بیلیمین اؤنجوسو اولاراق آدلاندیریلابیله‌جک چالیشمالاردان بیری‌دیر. بو چالیشما، آنلاتینین تانیمیندان، آنلاتی‌بیلیمین تاریخ‌سل گلیشمه‌سینه، کلاسیک آنلاتی‌بیلیم مودللریندن مودرن آنلاتی‌بیلیم گؤروشلرینه اوزانان قاپساملی بیر بیلگی ییغینجاغی‌دیر. آشاغیداکی پاراگراف درویش‌جمال‌اوغلونون «آنلاتی»یا گؤره وئردییی تانیتیم، دیقت چکیجی و گؤز قاماشدیریجی بیر ایفاده‌دیر:
«گنل اولاراق اینسان‌اوغلونون تجروبه‌سینی شکیلله‌ندیرن ان تمل استراتژی اولاراق نیته‌له‌ندیره‌بیله‌جه‌ییمیز آنلاتی، بو اؤزللییی‌یله ائورنسل بیر بویوت داشیماقدا و هاردایسا بوتون بیلیم داللارینین مرکزینده یئر آلماقدادیر. سون ایللرده یاپیلان آراشدیرمالار، عقل یوروتمه‌یی ایلک اؤنجه آنلاتیلارین سوندوغو یاپی واسیطه‌سی‌یله اؤیرندیییمیزی گؤسترمک‌ده‌دیر. (...) بیلیندییی کیمی ادبیات، "ساده‌جه حیاتین یاتای دوزله‌مده (یانی اوخوجونو باشقا تورلو قارشیلاشمایاجاغی اولایلار، مکانلار و کیشی‌لرله تماسا کئچیرن) بیر اوزانتی‌سی دئییل، عینی زاماندا دیکئی دوزله‌مده (یانی اوخوجودا داها درین، داها کسکین و داها تام بیر تجروبه یاشادان) بیر اوزانتی‌سی‌دیر". بو آچیدان باخیلدیغیندا قورماجا آنلاتیلار، گرچک دونیانین قورغوسال بیر تمثیلینی سونان قورماجا دونیالار اولاراق گؤروله‌بیلیر.»
“Genel olarak insanoğlunun tecrübesini şekillendiren en temel strateji olarak nitelendirebileceğimiz anlatı, bu özelliğiyle evrensel bir boyut taşımakta ve neredeyse bütün bilim dallarının merkezinde yer almaktadır. Son yıllarda yapılan araştırmalar, akıl yürütmeyi ilk önce anlatıların sunduğu yapı vasıtasıyla öğrendiğimizi göstermektedir. (…) Bilindiği gibi edebiyat, ‘sadece hayatın yatay düzlemde (yani okuyucuyu başka türlü karşılaşamayacağı olaylar, mekânlar ve kişilerle temasa geçiren) bir uzantısı değil, aynı zamanda dikey düzlemde (yani okuyucuda daha derin, daha keskin ve daha tam bir tecrübe yaşatan) bir uzantısı’dır. Bu açıdan bakıldığında kurmaca anlatılar, gerçek dünyanın kurgusal bir temsilini sunan kurmaca dünyalar olarak görülebilir.”
Bahar DERVİŞCEMALOĞLU, Anlatıbilime Giriş, Dergâh Yayınları, İstanbul, 2014, ss.59-60
اسماعیل شیخلی‌دن دلی کور (رومان)، آیریلان یوللار (رومان) و اؤلولری قبریستاندا باسدیرین (حیکایه توپلوسو) باشلیقلی اثرلری اوخوموشام. اؤلن دونیام (رومان) ایسه سونرالار اوخویاجاغیم کیتابلارداندیر. بونلاری هر آماج ایله کیتابا (تورکجه) یاخینلاشان اینسانلارا اوخوماغینی اؤنریرم. ایستر یالنیز اوخوماق لذتی آرایانلار، ایستر ساغلام دیل آرایانلار ایسر آذربایجان کندلرینین کئچمیش (یوز ایل بویونجا و شاید داها چوخراق) کولتورل تاریخی‌نه ماراقلی اولانلار، ایستر کند رومانینا ماراقلی اولانلار، ایستر آنلاتیچینین بوتون یارادیلان دونیاسینین قاپسامینی چئوره‌له‌ین، هرشئیی بیلن راوی‌نین روایتینی تمامی ایله دادماق ایسته‌ین‌لر، ایستر دیل ساحه‌سینده لایه لایه دیل امکانلاریندان یارارلانماغی دادماق ایسته‌ین‌لر، ایستر یئرلری یاتیملی سؤزلرین قوللانماسینی اؤزله‌ین‌لر، ایستر آتاسؤزلرین ایشله‌و و قونومونون یئرلی یئرینده‌جه یارالانماغی اؤیرنمک ایسته‌ین‌لر و ... بونلاری دادماق، بیلمک، گؤرمک ایسته‌ین‌لره دؤنه‌لرله دؤنوب اوخوماسینی اؤنریرم. کیتابلارین دؤردونو ده بوتا نشر یاییملاییب‌دیر.
آنجاق بؤیله متن‌لری و اوسته سایدیغیم رومانلاری یوخسا حیکایه‌لری اوخورکن چوخ‌سسلی یوخسا نئچهبویوتلو متنلر آختارانلارا بیر اویاری دا وئرمک ایسته‌ییرم: آراماسینلار بونلارین ایچینده بؤیله بیر شئی! بوللو بوللو شخصیت‌لر ایچینده وارکن هامیسی آنجاق مؤلفین سسی آلتیندا نفس چکیرلر. مثلا گئجه‌لر یاتمادان اؤنجه بیر ساعت یوخسا یاریم ساعت بیر کیتاب اوخویوب سونرا یاتاغا گیرمک ایسته‌ین اوخوجو کیمی گیریشسین متنه...
«بوغاناق» رومانین آلتینجی بؤلومونده، 195جی صفحه‌ده بئله اوخویوروق:
«کئچی جان هاییندا قصاب پی آختاریر. من نه حالدا بی نه حالدا.. یانی گلیب مننن مییاعات اولا.. نئجه اولی اوغلیم اولاندا.. جان جاننان آیریدی باش باشدان.. نه بیلیر نه چکیرم.. ایندی کئفله‌نیر کی دده‌مه یانچییام دای.. همراه.. دیین یوخ نه همراه تمراهیدی..؟ هر مریضه بیر بوینی یوغون یئنگه قوشیسوز کی نئینییه..؟ مریضین باشین توتا..؟ دده‌سین یاندیرا..؟ قارراقار.. قورراقور.. هیرراهیر.. زهر درد.. نه‌دی..؟ پرسداررار آزیدی سوز ده بی یاننان.. نه دئییسوز آخی..؟ بیماریستان دیی کی ماتی مئیخاناسیدی.. ماتی مئیخاناسی.. دیین یوخدی اگر مریضه یئنگه لازیمدی به بیر بئله پرستار نه‌یه گرحدی..؟ ایت خیلی کیمین هورکوتمویونجه سایماق اولمیر.. باخیسان هئی آغ کؤینحلیدی کی آششیغینان بالابانچی کیمین بیربیرینین دالیجا بیدی هیرناشا هیرناشا کئچیر.. بیماریستان دولاندیرماخ دیی بو.. اویون اویناماخدی.. اویون اویناماخ.. پیشیح بزه‌محدی.. آدام نه دئسین آخی..» (ملک‌نژاد، 1396:195).
سیرایلا بیربیرینه دوزن مثللر و آتاسؤزلر ایله دردلرینی دیله (بیلینج آخیشینا) گتیرن آنلاتیجی، سایدیقلاری درددن باشقا دیله گتیرمه‌دیی دردی ده گؤستریر (دئمیر). «بوغاناق» تمامی ایله نئچهبویوتلو بیر روماندیر؛ اوست قاتلاری کئچیب درینه جومساق، دیل قونوسودور بو رومان. دردلر ایچینده بوغولان آنلاتیجینین درین دردلریندن بیری ایسه دیل‌دیر. سؤزلرینی آنلاماق ایچین اوخوجونون کولتورل کودلارین آنلاییشینا وارماسی گرک. بو اوزدن آنلاتیجی «دیل»ین قاتلارینی گؤسترمه‌لی‌دیر؛ بویلو بوخونلو. «آدام نه دئسین آخی..» ایفاده‌سی ایسه، بئلهلیکله، نئچه بویوتلو آنلام قازانیر سون‌دا؛ «نه دئسین آخی...» آنلاتیجینین اومودسوز اولدوغونو یئتیررک، «آدام یاد کولتورون ایچینده دیل خزینه‌سینیندن نئجه یارارلانسین؟» کیمی بیر باغیرما وار؛ یالنیزلیق یوکسکلییینده غریب بیر چیغرما. کیتابین سونولوش بؤلومو ایسه آچیق آیدین گؤستریر بونو. بو اوزدن سؤزلرین سونوندا گلن «آدام نه دئسین آخی...» ایفاده‌سی دفعه‌لرله اوخوجونون باشیندا یانقیلاناراق گئدیب قاییدیر.
اوسته گتیردیییم یازی، یازماغیندا اولدوغوم مقاله‌نین بیر پارچاسی‌دیر.
«من نیته‌لیکسیز آدامام، ساده‌جه کیمسه بونون فرقینده دئییل. بوتون یاخشی، بیچیمسل دویغولارا صاحیبم، نئجه داوراناجاغیمی البته بیلیرم، آمما ایچ‌سل اؤزدشله‌شمک یوخ.» (1928) موزیل
فرانز کافکا، جیمز جویس و هرمن بروخ ایله بیرلیکده ییرمینجی یوز ایلین رومانینین بؤیوک اوستالاری آراسیندا یئر آلان اوتریشلی یازیچی روبئرت موزیل (1942ـ1880)، 1921 ایللریندن باشلایاراق اؤلونجه‌یه قدر نیته‌لیکسیز آدام اوزرینده همن هر گون چالیشمیش و رومانین ایلک کیتابی 1930دا، اوچونجو کیتابی ایسه 1933ده یاییملانمیشدیر. تاماملانمادان قالان دؤردونجو و سون بؤلومو یاییملانماسی ایسه آنجاق آرادان هاردایسا ییرمی ایله یاخین بیر سوره کئچدیکدن سونرا گرچکلَشه‌بیلمیشدیر. نیته‌لیکسیز آدام، گرچک آنلامدا بیر چاغ و کئچیش دؤنَمی رومانی‌دیر. یازیچی طرفیندن «ایمپکرالیا» دئیه آدلاندیریلان، گرچکده 19جو یوز ایلین سونوندا و 20جی یوز ایلین باشیندا آرتیق چؤکوش سوره‌جینه گیرمیش اولان اوتریش ماجاریستان ایمپاراطورلوغونو سیمگه‌لَین بیر اؤلکه‌ده موزیل، مودئرنیزم سوره‌جینده‌کی بیر توپلومون و بیرئیین توم چالخالانتیلارینی سرگیله‌مه‌یی آماجلار. بو چالخانتیلار، رومانین باش کیشیسی، یعنی «نیته‌لیکسیز آدام» اولان اولریخین کیملییینی آراجلیغی‌یلا سرگیله‌نیر. اولریخ، بیر آیاغی‌یلا اسکی‌ده، اؤته‌کی آیاغی‌یلا یئنی‌ده دورماقدادیر. بوتون سورون، اونون بو کئچیش قونومونون دوغال سونوجو اولان چلیشکیلرین اوسته‌سیندن گلیب گلمه‌یه‌جه‌یی سوروسوندا اوداقلانیر. نیته‌لیکسیز آدام اولریخین کیشیسل چاتیشمالاری آراجلیغی‌یلا آوروپانین بیرینجی دونیا ساواشی‌یلا بیرلیکده باشلایان تینسل چؤکوشونو آنلاتان موزیل، گله‌نکسل ترزدن اوزاقلاشاراق، رومانین اولایلاری آنلاتیم هؤرگوسویله ده اوخوجونو شاشیردیر. یاشانان بونالیمی اله آلیش و آختاریش ترزی ایله چاغداش ادبیاتین باش یاپیتلاریندان بیری اولاراق قبول ائدیلیر.
چئوریسینی سئچکین سئلوی‌نین یاپدیغی جان یایینلاری 2005 تاریخلی 27جی باسقیسینین آرخا قاپاغیندا قارسیا مارکئزین آغزیندان بو سؤزلر یئر آلماقدادیر:
«یوز ایللیک یالنیزلیق‌ی یازماغا باشلادیغیمدا، اوشاقلیغیمدا منی ائتکیله‌میش اولان هر شئیی ادبیات آراجلیغی‌یلا آختارابیله‌جه‌ییم بیر یول بولماق ایسته‌ییردیم. چوخ قسوه‌تلی قوجامان بیر ائوده، تورپاق یئین بیر باجی، گله‌جه‌یی سئزن بیر بؤیوک‌آنا و موتلولوقلا چیلغینلیق آراسیندا آیریم گؤزائتمه‌ین، آدلاری بیر اؤرنک بیر ییغین قوهوملوق آراسیندا کئچن اوشاقلیق گونلریمی صنعت‌سل بیر دیلله آردیمدا بوراخماقدی آماجیم. یوز ایللیک یالنیزلیق‌ی ایکی ایلدن داها قیسا بیر سوره‌ده یازدیم. آمما یازی ماشینیمین باشینا اوتورمادان اؤنجه بو کیتاب حقینده دوشونمک اون بئش، اون آلتی ایلیمی آلدی. بؤیوک‌آنام، ان آجیماسیز شئیلری، قیلینی بیله قیپیردامادان، سانکی یالنیزجا گؤردویو شئیلریمیش کیمی آنلاتیردی منه. آنلاتدیغی اؤیکولری بو قدر دَیرلی قیلان شئیین، اونون دویغوسوز تاوری و ایمگه‌لرینده‌کی زنگینلیک اولدوغونو قاورادیم. یوز ایللیک یالنیزلیق‌ی بؤیوک‌آنامین ایشته بو یؤنته‌مینی قوللاناراق یازدیم. بو رومانی بؤیوک بیر دیقت و کئیفله اوخویان، هئچ شاشیرمایان سیرادان اینسانلار تانیدیم. شاشیرمادیلار، چونکو من اونلارا حیاتلاریندا یئنی اولان بیر شئی آنلاتمامیشام. کیتابلاریمدا گرچکلییه دایانمایان تک جومله بولمازسینیز.»
Çevirisini Seçkin Selvi'nin yaptığı Can Yayınları 2005 tarihli 27. baskısının arka kapağında García Márquez'in ağzından şu sözler yer almaktadır:
"Yüzyıllık Yalnızlık'ı yazmaya başladığımda, çocukluğumda beni etkilemiş olan her şeyi edebiyat aracılığıyla aktarabileceğim bir yol bulmak istiyordum. Çok kasvetli kocaman bir evde, toprak yiyen bir kız kardeş, geleceği sezen bir büyükanne ve mutlulukla çılgınlık arasında ayrım gözetmeyen, adları birörnek bir yığın hısım akraba arasında geçen çocukluk günlerimi sanatsal bir dille ardımda bırakmaktı amacım. Yüzyıllık Yalnızlık'ı iki yıldan daha kısa bir sürede yazdım. Ama yazı makinemin başına oturmadan önce bu kitap hakkında düşünmek on beş, on altı yılımı aldı. Büyükannem, en acımasız şeyleri, kılını bile kıpırdatmadan, sanki yalnızca gördüğü şeylermiş gibi anlatırdı bana. Anlattığı öyküleri bu kadar değerli kılan şeyin, onun duygusuz tavrı ve imgelerindeki zenginlik olduğunu kavradım. Yüzyıllık Yalnızlık'ı büyükannemin işte bu yöntemini kullanarak yazdım. Bu romanı büyük bir dikkat ve keyifle okuyan, hiç şaşırmayan sıradan insanlar tanıdım. Şaşırmadılar, çünkü ben onlara hayatlarında yeni olan bir şey anlatmamıştım. Kitaplarımda gerçekliğe dayanmayan tek cümle bulamazsınız."
انیس باتور، نوزاد ارکمن چئویردیی «یولیسسئس» رومانینا یازدیغی «آرخا سؤز»
آرخا سؤزو
1922ده بیر «یولیسسئس»، 1984ده بیر باشقا «یولیسسئس»
ییرمینجی یوز ایلین ایلک یاریسیندا یاییملانان اوچ «آنیت رومان»، مودئرن آنلاتینین چهره‌سینی بلیرله‌دی: پروست‌ون «ایتیریلمیش زامان آردیندا» آدلی 7 جیلدلیک کیتابی اوسلوب فرقلیلییی ایله اولدوغو قدر روحسال چؤزومله‌مه‌لرینین درینلییی ایله ده دارتیشیلماز بیر ائتکی یاپدی چاغداشلاریمیز اوزرینده؛ موسیل[1]ین یاریم یوز ایله یاخین بیر سوره اوزرینده چالیشدیغی و بیتیرمه‌دن اؤلدویو «نیته‌لیکسیز آدام» باشلیقلی رومانینین یاییملانمامیش تاسلاق (پیش‌نویس) بؤلوملرینین بیرنئچه مین صفحه‌لیک بیر یوماق اولوشدوردوغونو آچیقلادی یایینچیلاری؛ جویسون ایلک کز 1922ده باسیلان «یولیسسئس»ی ایسه کلمه‌نین تام آنلامی ایله، تک باشینا «کولتور دئوریمی» ائتکیسی یاراتمیش بیر رومان اولدو. سون 50 ایل ایچینده، یالنیز باتی دونیاسیندا دئییل، دونیانین پک چوخ اؤلکه‌سینده، دیل و ایفاده دوزله‌مینده، پئرسپئکتیو و جرئت دوزله‌مینده بو اوچ رومانین قاچینیلماز چیخیش نقطه‌لری اولاراق دیَرله‌ندیریلدیکلری گؤرولدو. جویسون «یولیسسئس»ینین بو اوچ رومان آراسیندا بیله آیریجالیقلی بیر یئر توتدوغو بیلینیر: یالنیزجا رومانچیلارین دئییل، باشدا شاعرلر اولماق اوزره توم یازینئرلرینین (ادبیات‌چی‌لارینین) «موتلو قاراباسانی» اولموشدور، چیخار چیخماز. شاعرین و یازارین، دیل و آنلاتیم سورونلاری ایله یاشادیغی اوز اوزه مجادله‌ده بؤیوک بیر قیریلما اولوشدورموشدور «یولیسسئس»؛ اؤته یاندان، بیر باشقا بویوت داها قازانمیشدیر اؤزگونلویو ایله: بوگونه دک یاییملانمیش اولان رومانلار آراسیندا، اوزرینه ان چوخ دئنمه و الشتری یازیسی یایملانان، ان چوخ اینجه‌لَمه قونوسو ائدیلن یاپیت اولموشدور. توم زورلوقلارا قارشین، بیرچوخ دیله چئوریلن «یولیسسئس»ین سون بؤلومو یئنی درگی[2]نین «بیلینج آخیشی» اؤزل ساییسیندا، جویسا ایشیق توتان بیرنئچه یازینین ائشلییینده یاییملانمیشدی. تورک اوخورو «یولیسسئس»ی پک تانیمیر گرچی، آمما جویسون یابانجیسی دئییل بوتون بوتونه: «صنعتچی‌نین گنج بیر آدام اولاراق پورترئسی»، موراد بلگه[3]نین یئتکین چئوریسی ایله دیلیمیزه قازاندیریلمیش، یازارین «دوبلینئرز[4]» آدلی تک اؤیکو کیتابیندان یاپیلمیش ایکی آیری درلمه کیتاب حالینده یاییلملانمیش، سلجوق یؤنل[5] ده تک اویونو «سورگونلر»ی دیلیمیزه آختارمیشدی.
"یولیسسئس"ی چئویرمه‌یه قالخماق باشلیباشینا بیر چیلغینلیق؛ یاییملاماغا، داها دوغروسو چئویرتمه‌یه قالخیشماق دا اؤیله؛ یا، چئوریلمیش، یایینا حاظیر ائدیلمیش "یولیسسئس" ایچین بیر اؤن‌سؤز یازماغا قالخیشماق؟ بونون بیردن آرتیق تهلوکه‌سی وار: اؤنجه "حد" سورونو گلیر. جویس'ون شوبهه‌سیز بوغ آلتیندان یورومو، "یوز ایل بویونجا اله‌شتیرمن‌لرین و آکادئمیسین‌لرین باشینا بلا کسیلمک" یولونداکی اؤن‌گؤروسو گرچک‌له‌شدی، بیلیریک: سایسیز اینجه‌لَمه، آراشدیرما، چؤزومله‌مه ایله مودئرن زامانلارین اوزرینده ان چوخ باش ازن کیتابی اولما عنوانینی قازاندی بو رومان؛ داهاسی، چاغین فتیش رومانی حالینا گلدی، یاییملانیر یاییملانماز. بونجا بیلیرکیشی، اوزمان، اله‌شتیرمن وارکن منیم بیر اؤن‌سؤز قلمه آلیشیمین چوخ یالین بیر نه‌دنی اولدوغونو آنیمساتماق ایسته‌ییرم: "یولیسسئس"ین یاییملانما سوره‌جینی باشلادان اولوشومون قیویلجیمی، قراری، جرأتی، اونو نئجه آدلاندیرماق آدلاندیرالیم، یؤنله‌ندیریجیسی قونوموندا اولدوغوم بیر قورومون قورولوندان (هیئت مدیره‌سیندن) گلمیشدی ـ بئله بیر حق بوندان تانیندی منه، بو حقی قوللانماقدا ساقینجا گؤرمه‌دیم. بیر ده، بلکه اکله‌مک گرکیر، بیرآز کیمسه یوکون آلتینا گیرمک ایسته‌مه‌دییی ایچین، بیرآز دا نوزاد ارکمن'ین دیله‌یینه اویاراق، "یولیسسئس"ین رئداکسیونونو اوستله‌نمک، اونو یایینا حاظیرلاماق دوروموندا قالدیم: چئویرمنینی سایمازساق، رومانین تورکجه "وئرسیون"ونو یاخشی تانییان اوخور، "هله‌لیک" منم.
یولیسسئس
جیمز جویس
چئویرئن: نوزاد ارکمن
"جویس، یولیسسئسی یازارکن، ایلک اولماسا بیله، یئنی بیر یازینسال بیچیم قوللانماق ایسته‌میشدیر. دوبلینده، 1904 ایلینده یاشایان اورتانین آلتینداکی صینیفدن کیشیلری آلمیش، هازیران (خرداد) آیینین باشلانقیجینداکی بیر گون بویونجا، ساده‌جه نه‌لر یاپمیش اولدوقلارینی دئییل، نه‌لر دوشونموش اولدوقلارینی دا آنلاتمیشدیر. "منه ائله گلیر کی، جویس، شاشیرتیجی بیر باشارییلا، سورکلی اولاراق دییشن کالئیدوسکوپیک بیلینج ائکرانیندا، هم سیرادان ملزَمه‌نی، هم ده لاپ درینلرده‌کی (بیلینج‌آلتی) ملزمه‌نی یانسیتابیلمیشدیر." بو سطرلر بیر اله‌شتیری یازیسیندان دئییل: یارغیج (قاضی) جان م. وولسئی[1]ین، 8 آرالیق 1933 گونو، آب‌د[2] (آمئریکا بیرله‌شیک دؤلت‌لر) حکومتینین "موستهجنلیک گرکچه‌سی ایله توپلاتما قراری آلدیغی یولیسسئس ایچین وئردییی قراریندان‌دیر. "یولیسسئس بیر یولچولوق. (...) هامیمیزین یاشام ماجراسینی سیمگه‌لَین بیر تینسل ـ تنسئل یولچولوقدور بو. "یولیسسئسی چئویرمک ده بیر یولچولوقدور ـ هئچ بیتمیجک. او تانیمسیز لابیرئنت‌ده (دهلیز) آجیماسیز دئولرله قاپیشماق، فتتان دنیزقیزلارییلا اویناشتیم، دوبلین اینسانلارییلا نه اویونلار اوینادیم، کئچیدلری ایله یولداش اولدوم، جویسون یولوسئسینی دینله‌دیم ده دینله‌دیم، بیر مِستر بلووم[3] اولوب چیخدیم." بو سطرلر ده "یولیسسئس"ی "تورکجه"یه چئویرن نوزاد ارکمندن. قیرخ ایلدیر سورن بو یولچولوق، بیتدی نهایت. گرچک بیر "کلاسیک" (هرکسین بیلدییی، کیمسه‌نین اوخومادیغی) نهایت تورکجه‌ده: شیمدی یازینین چئوریسی بورادا: ایشی گوجو بواخیب اوخویاجاقلار ایچین!
بونلاری "انیس باتور" کیتابین "اؤن‌سؤز"ونده یازمیش!
ایللردیر جیمز جویس یازان "یولیسسئس/اولیس"ی گؤزله‌دیم؛ بیر چاره بولوب اونو نئجه اوخویاجاغیمدان اومید قیردیم (انگلیسجه متنینی تاپدیم دا، چالیشدیم دا، اوخویا بیلمه‌دیم)؛ منوچهر بدیعینی گؤزله‌دیم (1371دن بویانا هله ده کی وار باساجاق ترجومه‌سینی... باسمادی/ باسانمادی/ قویمادیلار) سونرا کسیم قیریق ترجمه‌لر اویان بویاندان اوخودوم، آمما اولمادی. بونلار هامیسی وار دا "یولیسسئس" یوخ! حتی 17جی بؤلومونو یایدی منوچهر بدیعی؛ آمما اونون اوخوماغیندا نه حظ! بوللو مقاله‌لر اوخودوم رومانا گؤره آنجاق اؤزو ائله‌بیل اوزاقدان، داغ باشیندا، دوروب گؤز وورور دا واریلماز اولموش.
ائشیتدیم "ناباکوف"و ترجمه ائدیب افغانستان چاپخانالاری طریقی ایله بیزه چاتدیران "اکرم پدارم‌نیا" "یولیسئسس"ین ترجومه‌سینه قالخمیش. بیرینجی جیلد ده بیر ایکی آیدیر چیخمیش! (آلت یازیسی و آچیقلامالاری چوخ اولدوغو ایچین آلتی جیلدده بیته‌جک رومان) آمما او دا ایرانا گلیب چیخمایاجاق! یاییمچی سؤز وئریب آلتی آیدان سونرا الکترونیک نوسخه‌سینی پولسوز اولاراق ایرانلی‌لارا وئرسین...
بونلار بیر درد اولاراق هردن قالخیب قاریشیب قایناشیب سونرا بیرآزدان (هله ده واریلماز اولدوغو عقله گلرک) ساکینله‌شیب.. اونودولوب. آمما...
تورکیه‌ده...
تورکیه‌ده آختاردیم؛ اوچ ترجمه بو روماندان وار! اونلارین بیریینه "انیس باتور" اؤن‌سؤز و آرخاسؤز یازمیش! اونو رئداکته ائتمیش! دئدیم نه گؤزل. ائله‌بیل "یولیسسئس"ین سونوندا اوخونولما زامانی گلیب چاتیر...
تورکجه چئورینی آراییب دوردوم. هئچ یئره الیم چاتمادی. نهایت کیفیت‌سیز و صفحه‌دیزیسی اولمایان بیر پی.دی.اف.ـه راستلادیم. اونو نئجه الدن وئریم؟ کاغاذا کؤچوروب کیتاب شکلینده صحافی ائله‌تدیردیم.
آمما دوغروسو بونون دا اوخوماغی او آرادیغیم حظی وئرمیر! ایستانبول تورکجه‌سی هله ده چتین (او دا بئله چتین بیر رومان ایچین)؛ چوخ آغیر گئدیر قاباغا... کیتاب دئییل (کیتاب شکلینده دئییل... دیزانی زادی یوخ! پرینت آلمیشام.. آمما)؛ لاتین الیفباسینا هله ده آلیشمامیشام. هرنه‌دن اویانا... چتین.
